landschapskunst en expositie

Onlangs 'Expeditie Land Art' gezien, een expositie in de Amersfoortse Kunsthal KAdE, georganiseerd rondom de publicatie van het boek 'Expeditie land art' van Sandra Smallenburg, kunstcriticus bij NRC Handelsblad. Ze gaat in haar boek op zoek naar landschapskunstwerken, oftewel landschappen die dienen als kunst, in verlate gebieden in Amerika. Smallenburg vindt op verschillende plekken kunstwerken, zoals in zoutmeren, hoogvlaktes en in het binnenste van een eeuwenoude vulkaan. Echter niet alleen buiten Nederland zijn dergelijke kunstwerken te vinden, ook hier tref je her en der landschapskunstwerken aan, bijvoorbeeld in de Flevopolders zijn werken van Daniel Libeskind, Richard Serra, Piet Slegers, Robert Morris en Marinus Boezem te vinden, in Den Haag werk van Ian Hamilton Finlay en in een zandafgraving bij Emmen van Robert Smithson. (Zie in mijn blogarchief o.m. de stukjes 'broken circle/spiral hill' van 21 november 2011; 'Land-art in Emmen' van 11 juli 2013 en 'boomkathedralen' van 31 maart 2014).

De nadruk in de expositie in Kunsthal KAdE ligt echter op zes pioniers van de land art-beweging t.w. Nancy Holt, Robert Smithson, Walter De Maria, James Turrell, Richard Long en Marinus Boezem en hun invloed op een jonge generatie kunstenaars, te weten Francis Alÿs, Tacita Dean, Mario Garcia Torres, Zeger Reyers, Pierre Bismuth en Lara Almarcegui. Maar wie er oog voor heeft, herkent de pioniersgeest van de land art-kunstenaars in het werk van tal van hedendaagse kunstenaars. Je ziet het in de magische video nummer acht: Everything is going to be alright (2007) van Guido van der Werve, waarin de kunstenaar eenzaam over een ijsvlakte loopt terwijl hij op de hielen wordt gezeten door een enorme ijsbreker. Diezelfde pioniersgeest is terug te vinden in het werk ‘When Faith Moves Mountains’ dat Francis Alÿs in 2002 even buiten Lima in Peru maakte en in de film The Schlieren Plot van de Mexicaanse kunstenaar Mario Garcia Torres. Sinds 2013 leeft Spiral Jetty ook voort in de digitale wereld. Toen dook de spiraalvormige pier op in het virtuele landschap van de populaire videogame Minecraft. Spiral Jetty is het archetype van land art, vindt Jan Robert Leegte, de maker van de digitale Spiral Jetty. Daarom moest hij een plekje krijgen in het spel.


'Everything is going to be alright'

Een boeiende expositie die voor een groot deel uit documentatiemateriaal bestaat, met enkele interessante uitzonderingen. Bijvoorbeeld een werkje van de Nederlandse landschapskunstenaar Marinus Boezem. Een veldje riet in jute zakken staat in de grote zaal in de wind van een paar ventilatoren te ruisen dat het een aard heeft. Een heuse landschaps(kunst)beleving binnen de muren van het museum zal ik maar zeggen. Maar voor mijn gevoel accentueerde het rustgevende geruis a.h.w. een sfeer van innerlijke verstilling, die ik in deze expositie in de Amersfoortse kunsthal ervoer.