bekend maar toch altijd nieuw

Aan het begin van onze wandeling over de lange, door vele eiken omzoomde Oldenallerallee, werden we middels een pamflet geattendeerd op de aanwezigheid van de eikenprocessierups. We kregen even de neiging om rechtsomkeert te maken, we hadden absoluut geen behoefte aan ongemakken als jeuk, bultjes en oogklachten. Maar na enig rijp beraad zijn we toch maar aan de wandeling begonnen. Gelukkig maar, want we hebben alles behalve eikenprocessierupsen gezien.

Hoe vaak we het wandelgebied rond en nabij kasteel Oldenaller tussen Putten en Nijkerk al niet bezocht hebben weet ik niet meer, maar dat doet er ook niet toe. Ook al kennen we het gebied zo langzamerhand als de spreekwoordelijke broekzak, een wandeling daar is, in welk jaargetij dan ook, altijd weer een boeiende exercitie. Overigens begint de droogte zijn sporen al na te laten. Aardig wat watergangen nabij het in 1655, naar een ontwerp van architect Jacob van Campen (1596-1657) gebouwde kasteel, staan al geheel of gedeeltelijk droog. Trouwens die Jacob van Campen is als architect ook bekend van het Paleis op de Dam en het Mauritshuis.

Het was weer een prachtige wandeling in het voor ons zo bekende, maar toch ook altijd weer nieuwe gebied. En van jeuk, bultjes en oogklachten hebben we gelukkig geen last gehad.

Richting Oude Kerk in Putten.

Zoals er, volgens het gezegde, vele wegen naar Rome leiden, leiden er in Putten verschillende zogenaamde kerkpaden vanuit de buurtschappen naar de Oude Kerk in het centrum. Eén van deze kerkpaden is het Volenbekervoetpad. Tijdens een wandeling onlangs door Puttens dreven, hebben we o.m. in het bosgebied tussen de Beekweg en de Telgterweg een gedeelte van dit nog immer bestaande pad gelopen. Of er heden ten dage op zondag nog steeds kerkgangers over dit pad lopen, durf ik te betwijfelen, maar ik ben blij dat het in het verleden wel het geval was. De kerkpaden vanuit de verschillende buurtschappen, die veelal in een zo recht mogelijke lijn door het wisselende landschap rond Putten naar de Oude Kerk liepen, waren voor de Puttenaren belangrijk en zijn altijd goed onderhouden. En daar hebben wij nu mooi plezier van.

Lopend naar de kerk over de oude kerkpaden.

Een historisch citaat uit Putten: Het kerkgebouw stond centraal. Daar lieten de Puttenaren hun kinderen dopen, sloten zij hun huwelijk en begroeven zij hun doden. Daar ontmoetten zij elkaar elke zondag tijdens de preek. Van heinde en ver kwamen ze vanuit de boerenhoeven, de erfjes, de hutten en de huisjes lopend naar de kerk over de oude kerkpaden. We kunnen ons dat niet goed meer voorstellen. Oude Puttenaren herinneren zich nog hoe zij vanuit het buitengebied lopend naar de kerk gingen en hoe zich onderweg steeds meer mensen bij hen voegden. Hoe dichter bij het dorp hoe meer groepjes zich vormden, groepjes die zich langzaam over de kerkpaden door de akkers en de engen bewogen in de richting van het Godshuis. Dicht bij het dorp veranderden de groepjes in drommen, drommen mensen in Veluwse klederdracht door nauwe straten, een beeld, dat we niet meer kennen.

belevenissen van een spijker

Het door een museummedewerker per abuis overgewitte schilderijtje van een spijkertje op een doekje van tien bij tien centimeter t.w. 'Portrait of the nail behind the canvas' van de Nederlandse kunstenaar Bas van Wieringen (1983) is terug op de locatie waar het drie jaar geleden werd overgewit. Bas van Wieringen heeft het na de reparatie geschonken aan het Frans Hals Museum in Haarlem, en dat schijnt het na lang beraad te hebben geaccepteerd.
Voorafgaand aan de opening van de tentoonstelling 'Humor - 101 jaar lachen om kunst in het museum', werd destijds Van Wieringens artistieke impressie van een spijkertje weggekwast door een ervaren museummedewerker die dacht dat het om een vlekje op de muur ging. Als gevolg van zijn daad, vastgelegd door twee beveiligingscamera's, kreeg hij destijds de sanctie opgelegd dat hij niet meer dicht bij de kunstwerken mocht komen.
Een terechte sanctie? Ik weet het niet, wat ik wel weet is dat 'Minimal Art' zo minimaal conceptief kan zijn, dat niet alleen ervaren museummedewerkers er van in de war raken!

paradijs 'Landgoed Hulshorst'

Hemelvaartsdag, nog geen halfuurtje gefietst, en we hadden naar het gevoel ons doel al bereikt. De immer prachtige omgeving van het eeuwen oude 'Landgoed Hulshorst' bracht ons in de min of meer devote stemming die volgens ons bij een hemelvaart past. Maar ze moeten daar boven wel van hele goeie huize komen, willen ze tegen de betoverende sfeer van het ondermaanse paradijs 'Landgoed Hulshorst' op kunnen!

duo Kim & Kani een stel apart

Manege de Vuurkuil in Hulshorst is al een aardig tijdje het domicilie van de Arabische schimmel Kani, de 10 jarige ruin van Kim, onze kleindochter. Van de week zijn we op een mooie avond eens een keer wezen kijken naar de verrichtingen van het duo Kim & Kani. Het viel mij op dat er heel wat werk aan vooraf ging, voor het zover was dat de buitenbak betreden kon worden. Om te beginnen moest Kani eerst uit de wei worden opgehaald, toen moesten zijn hoeven nog worden gereinigd, de manen gekamd, de benen geborsteld en de beenbeschermers, tuigage, stijgbeugels en het zadel worden aangebracht, voordat Kim eindelijk haar lange rijlaarsen aan kon trekken, haar cap kon opzetten en de show beginnen kon.

Allerlei figuren werden vervolgens door het duo met verve in de buitenbak gedemonstreerd o.m. de hoefslag, afwenden, van hand veranderen, volte, volte halve baan, gebroken lijn, d.m.v. een S van hand veranderen, slangenvolte, grote- kleine acht en links- rechtsomkeert. Wonderlijk eigenlijk waar een paard middels subtiele bewegingen van de amazone toe kan worden aangezet. Ja, ja, 'A horse is a horse, of course, of course', nietwaar? Evengoed knap van Kim dat ze Kani zo goed naar haar hand weet te zetten!

Snoeien, groeien en bloeien!?

Het credo 'Laat groeien wat groeit en beperk het menselijk ingrijpen tot de allernoodzakelijkste handelingen' van kunstenaar, schrijver, professor honoris causa, leraar tekenen en eigenwijs mannetje Louis le Roy (1924-2012), is koren op mijn molentje. Alleen in het begin mag de mens begeleiden, differentiatie bieden, hoog, laag, droog, nat, licht, donker, hard, zacht enz. maar daarna dient hij zich snel terug te trekken. De natuur ordent immers zichzelf. Dus niet spitten, niet sproeien, niet snoeien en laat liggen wat valt t.g.v. het natuurlijke rottingsproces in de bodem.

Mooie en gezonde uitgangspunten lijkt mij. Maar ja, ik heb het in ons tuintje niet alleen voor het zeggen. Alles goed en wel volgens J, maar zelfs de z.g. 'allernoodzakelijkste handelingen' had ik kennelijk uit het oog verloren. Want er moest volgens haar zo langzamerhand wel degelijk worden ingegrepen, m.n. de prunus laurocerasus, de laurierkers in gewone mensen taal, moest echt worden gesnoeid. Want snoeien is tenslotte groeien en bloeien, nietwaar? En zo geschiede, zij het onder protest, sindsdien zit ik in ons tuintje tegen een geamputeerd en misvormd stuk struikgewas aan te gapen!

de kunst van het nietsdoen....

In de begin jaren vijftig van de vorige eeuw, was er nog lang geen sprake van digitaal snelverkeer dat dag en nacht door ons leven raasde. Desalniettemin schreef de Nederlandse schrijver Max Dendermonde (1919-2004) toen al in reactie op ons op hol geslagen werkdrift, zijn geestige roman 'De wereld gaat aan vlijt ten onder' Een prachtige 'ode aan de luiheid' waarin hij zich humorvol en met lichte spot keert tegen al 'die vlijtige, ijdele idioten', die 'leven of er geen dood bestaat'. Ik had het lang geleden al eens gelezen, maar heb de nog immer actuele roman onlangs nog een keer met veel plezier herlezen.

Nu, ruim 65 jaar later, buitelen lifestyletrends over elkaar heen. Zo zou het niksen, de kunst van het niets doen, ons allemaal zielsgelukkig moeten maken. We zouden allemaal wat vaker moeten niksen. Maar dat is kennelijk makkelijker gezegd dan gedaan, wij zijn een productief volkje. We voelen ook in onze vrije tijd vaak de druk om productief en doelgerichte bezig te zijn. Zijn we niet aan het werk, dan zijn we wel aan het joggen, zitten we op de fiets of met vrienden op het terras. Bewust kiezen voor nutteloos zijn vinden we kennelijk maar niks. Journalist en schrijver Maartje Willems (1982) onderzoekt in samenwerking met enkele z.g. niks-deskundigen in haar boek 'Niksen, lang leve het lanterfanten' waarom niksen zo moeilijk is. Maar met fullcolour-illustraties van Lona Aalders (1979) is dit volgens Bartjens het ultieme boek om de kunst van het niksen te leren. Prachtig, maar of ik het ga lezen weet ik niet, daar moet ik nog even over nadenken.

wandelen nabij Donkeresteeg

In de bosrijke omgeving van Deuverden nabij de Donkeresteeg wisselen zich normaliter droge en natte gebieden sterk af. Een prachtig en gevarieerd gebied qua flora en fauna. Maar deze keer niet, het gebied is momenteel door de aanhoudende droogte alles behalve nat. We herinnerden ons dat we hier bij een vorige wandeling in hetzelfde jaargetij werden begeleid door het aanhoudende gekwaak van de kikkers, nu was het stil. Geen plas of kikker meer te bekennen, alles stoffig, dor en gort droog. Maar de vogels waren er gelukkig nog wel, en dat maakte veel goed. En zo was het toch een mooie wandeling!

spijkers op laag water zoeken

Het zijn feestelijke gebeurtenissen, daarom gaan we iets maken met een lintje, zullen de ontwerpers van beide muntstukken vast hebben gedacht, bovendien gunnen we onze koning sowieso wel een lintje. En zo geschiede, Roosje Klap en Claudia Linders ontwierpen in 2013 een fraai muntstuk ter ere van 200 jaar Koninkrijk der Nederlanden, met het gezicht van de koning in lintmotief, en Marijke van Warmerdam ontwierp zeven jaar later een mooie munt met dito motief ter ere van 75 jaar vrijheid. Prachtig allemaal, tot zover dan ook niets aan de hand.

Maar nu vinden Klap en Linders bij nader inzien dat de munt van Warmerdam doordat feestelijke lintmotief wel veel ontleent aan hun ontwerp. Van Warmerdam op haar beurt ziet dat niet zo, er zijn genoeg verschillen, ze wijst bovendien op het feit dat het lint of wimpel een regelmatig terugkerend motief in de kunst is, en je als ontwerper de toepassing ervan niet kunt claimen. Klap en Linders zijn het daar kennelijk na wat wikken en wegen mee eens, en zeggen geen kritiek meer te hebben op Van Warmerdam's ontwerp. Maar desalniettemin vragen ze evengoed aan de adviescommissie nog wel erkenning voor het feit dat die tijdens de beoordeling van van Warmerdam's ontwerp niet goed heeft opgelet!? Ja, wat willen Klap en Linders nu eigenlijk? Wat een gezeik zeg, dat is nog eens spijkers op laag water zoeken!

Dendrochronologie en poëzie.

Onlangs las ik in de Volkskrant een interessant interview van Jean-Pierre Geelen (1964) met de van oorsprong Vlaamse dendroklimatoloog Valerie Trouet (1974) n.a.v. haar boek 'Wat bomen ons vertellen'. Als je wilt weten hoe oud een boom is, moet je zijn jaarringen tellen. Maar die jaarringen kunnen je nog veel meer vertellen, schrijft ze in haar boek. Dendrochronologie, de wetenschappelijke studie van jaarringen, leverde tot nu toe een niet te onderschatten bijdrage in het ontrafelen van de klimaatgeschiedenis van onze aarde en de invloed ervan op de opkomst en neergang van beschavingen in de laatste 2500 jaar. Dendrochronologie, ofwel kennis van de boomkunde, is een wetenschap die de aanpak van het klimaatprobleem mogelijk in het juiste perspectief weet te zetten!

Tja bomen, ik zal niet met ze praten, ze zeggen toch niks terug, maar ik heb er wel iets mee. Niet iets wat met de wetenschap dendrochronologie van doen heeft, maar meer iets van filosofische aard. 'Wat de bomen ons vertellen', is wat mij betreft vaak de bewustwording, dat ook ik onderdeel ben van het grote universum. Bomen brengen mij, onrustig en nietig mens als ik ben, op een louterende wijze in een staat van min of meer poëtische rust. Alles komt en gaat zoals het is, en neemt de tijd die er voor nodig is, lijken ze te zeggen.

Kunst, een essentiële waarde.

In 1972 verhuisde Ritsaert ten Cate (1938-2008) zijn Mickerytheater in Loenersloot naar het Rozentheater aan de Rozengracht in Amsterdam. Het Mickerytheater, broedplaats voor experimenten, maar ook van culturele globalisering. Ten Cate was geen regisseur maar een collega kunstenaar. Hij bracht artiesten, toeschouwers en critici samen en manipuleerde dat tot een performance.

Lang geleden, mooie tijd was dat ook. Aan het gedoe rondom de performance in het Mickerytheater, dat overigens in 1991 is opgeheven, moet ik de laatste tijd nog wel eens terugdenken. Nu de sector kunst en cultuur voor de zoveelste keer in zwaar weer verzeild is geraakt, zij het deze keer door met name de corona-misère. De periode van experimenteren en culturele globalisering heeft praktisch al min of meer plaats gemaakt voor een periode van cultureel regionalisme. En ook dat wordt, of is denk ik nu al moeilijk genoeg.

Tenzij de politiek eens een keer ophoudt de sector kunst en cultuur als sluitpost te zien, en niet alleen de KLM overeind houdt met een staatslening van 2 miljard euro of meer, maar ook de sector kunst en cultuur, waarin meer dan 30.000 mensen werkzaam zijn. Echter niet alleen daarom al, maar ook in meerdere opzichten is de sector kunst en cultuur voor onze toekomst van minstens net zo groot belang als de KLM. Kunst en cultuur raakt aan het wezen van ons bestaan en is van essentiële waarde voor de veerkracht van de samenleving!

Een mooie ochtendwandeling.

Hoe vaak we het bekende ommetje over Landgoed Staverden gelopen hebben zou ik niet meer weten. Maar zeker vaak, en heel vaak 's morgens vroeg, in alle jaargetijden, altijd mooi. Onlangs ook weer, begeleid door het vrolijke gekwinkeleer van onze gevleugelde vrienden, was het wandelingetje van circa 3 km ook nu weer een mooi begin van de dag!

de kunst van koerswijzigingen

Gisteren las ik in de Volkskrant een interview van Kirsten Hannema met rijksbouwmeester Floris Alkemade (1961) n.a.v. zijn essay 'DE TOEKOMST VAN NEDERLAND. De kunst van richting te veranderen'. Architect Floris Alkemade heeft in deze essay de ervaringen en inzichten gebundeld die hij de afgelopen jaren o.m. als rijksbouwmeester heeft opgedaan. We leven volgens hem in een revolutionaire tijd, ingewikkelde problemen als klimaatverandering, energietransitie en vergrijzing vragen om een richtingverandering. De huidige corona-crisis maakt dat nog maar eens al te duidelijk. Problemen van formaat dus, die ons volgens Alkemade behalve kopzorgen, middels 'De kunst van richting te veranderen' toch ook maatschappelijke winst kan opleveren.

Alkemade ziet een citaat uit LA VIEILLESSE, 1970 (vrij vertaald 'De ouderdom') van Simone de Beauvoir dat luidt: 'Met de manier waarmee een maatschappij omgaat met de ouderen, wordt op ondubbelzinnige wijze blootgelegd - vaak zorgvuldig gemaskeerd - wat de ware principes en doelstellingen ervan zijn' als lakmoesproef om te testen of we juist handelen.
Hij zegt, als onze omgang met de kwetsbaarsten oké is, dan komt het met de rest ook goed. Zo niet, dan is er reden voor wantrouwen, dan ontbreekt een cultuur van sociaal gevoel, en dat is wat een maatschappij verder brengt. We zijn zó gewend om alles in financiële waarden af te meten, in procenten en spreadsheets. De economische crisis liet al zien dat het een te dunne laag is om op te bouwen. Waarom sturen we niet meer op morele waarden die ondubbelzinnig goed zijn?

Ja, waarom doen we dat eigenlijk niet? Maar een ondubbelzinnige koerswijziging in dit opzicht is kennelijk zo simpel nog niet. Mogelijk dat we in de huidige corona-crisis de balans tussen cultuur en natuur min of meer vanzelf hervinden. Dat zou mooi zijn, dan levert de corona-crisis behalve misère toch ook nog iets goeds op!

Wandeling in het Kloosterbos.

Van het enigszins heuvelachtige Kloosterbos in Wapenveld, dat overgaat in de IJssel-uiterwaarden met graslanden en kolken, lopen bij hoogwater van de IJssel ook de lagere delen bij tijd en wijle onder water. Maar dat was afgelopen zondag niet het geval, we hielden tijdens onze wandeling de voeten mooi droog.

Impressie van het klooster. (Bernard Bos, 2014).

Het Kloosterbos heeft zijn naam te danken aan het voormalige klooster Hulsbergen. Op een informatiebord zagen wij hoe dat er mogelijk heeft uitgezien. De eerste vermeldingen over dit klooster dateren uit 1370. Rond 1500 bood de kapel onderdak aan 120 fraters die behoorden tot de Zwolse Broeders des Gemenen Levens. Rond 1572 verwoestten hervormingsgezinden het klooster en alles wat daar mee te maken had. Het vredelievende volkje van hervormingsgezinden heeft de sloopwerkzaamheden destijds kennelijk zo grondig en rigoureus aangepakt, dat ze tot op de dag van heden eigenlijk niet precies weten waar het één en ander gestaan heeft. Het is niet anders, maar gelukkig bestaat het Kloosterbos nog, fantastisch overgangsgebied tussen Veluwe en IJssellandschap, waar we tot op de dag van vandaag van kunnen genieten!

Over een land van polderaars.

Pas 'Het water komt' gelezen, een brief aan alle Nederlanders van de Nederlandse historicus Rutger Bregman (1988). Hij interviewde voor deze brief zeven wetenschappers over de stijgende zeespiegel als gevolg van klimaatverandering, en is zich daarbij rot geschrokken. De dreiging van klimaatverandering scheen veel groter voor Nederland te zijn dan de meeste mensen kunnen bevroeden. De kaart van Nederland rond het jaar 2300, wanneer we de strijd tegen het water inmiddels zouden hebben verloren, van geograaf dr. Kim Cohen (1973) sprak daarbij boekdelen. Eeuwen aan erfgoed, cultuur en geschiedenis zijn voorgoed verloren gaan.

Zouden de woorden van de 'vader van het Deltaplan', Ir. Johan van Veen (1893-1959), die eens gezegd zou hebben: 'Eens zullen we dit land met een zucht van verlichting aan de golven prijsgeven' toch bewaarheid worden? Moeilijk voor te stellen, temeer door de grote onzekerheden in de wetenschappelijke modellen van de zeespiegelstijging. Maar dat we tijdig moeten anticiperen op de alsmaar stijgende zeespiegel is inmiddels wel duidelijk. We moeten niet, zoals in onze geschiedenis vaak gebeurd is, pas na de ramp in actie komen.

Ik geloof dat het de Franse filosoof en vrijdenker Voltaire (1694-1778) was, die ooit eens gezegd heeft: 'God schiep de aarde, behalve Nederland. Dat liet hij over aan de Nederlanders zelf'. Mooi gezegd, dat we daar als gezworen polderaars maar enthousiast mee door mogen gaan, want Nederland zal hoe dan ook nooit af zijn!