...herinneringen bij de kapper

Parvaneh (Vlinder) Masoemi is haar naam. Ze komt uit Iran, maar woont al een half mensenleven in Nederland, en heeft sinds 2006 een eigen kapsalon in de Bruggestraat in het historisch hart van Harderwijk, alwaar ze bij tijd en wijle mijn haardosje onder handen neemt. Het toeval wil, dat Kapsalon de Vlinder gevestigd is in het pand waar wij in de jaren tachtig van de vorige eeuw woonden, en waar we allemaal mooie herinneringen aan hebben overgehouden. Onze kinderen zaten nog op de middelbare school, of waren net aan een studie begonnen. Ze waren thuis, of kwamen thuis, zal ik maar zeggen.
Het oude huis ademde sterk de sfeer van vroeger, en prikkelde immer onze nieuwsgierigheid naar de bouwhistorie en de vroegere bewoners. En dan de serene rust van de diepe tuin aan de achterzijde, een rust die op gezette tijden a.h.w. werd geaccentueerd door het carillon van de Grote Kerk, prachtig!
Herinneringen die in mij opkwamen toen ik vanmorgen mijn haardosje weer eens aan de zorgen van Parvaneh toevertrouwde. Het huis is nu verdeeld in meerdere woonunits. Maar aan de voorzijde is het nog als vroeger, behalve het feit dat de huidige kapsalon destijds mijn werkkamer was.

een middagje Beelden in Gees

Op de zomerexpositie in de tuin en de galerie van 'Beelden in Gees' hebben we onlangs veel mooie beelden gezien van 37 hedendaagse kunstenaars uit Nederland, België, Duitsland, Frankrijk en Italië. Maar niet alleen mooie beelden, de wandeling door de tuin was opzich ook een verademing. En er waren veel bijzondere planten en bomen en struiken te zien uit diverse delen van de wereld.

Het is zeker niet mijn bedoeling om in dit stukje alle kunstenaars en hun werken te beschrijven, maar bovenstaande afbeeldingen geven een klein beetje een indicatie van wat we gezien hebben. Allereerst zagen we aan de rand van de es de grote beelden van de Nederlandse beeldhouwer Marco Goldenbeld staan. Prachtige geometrische vormen, die als je er omheen loopt uiteraard steeds van vorm veranderen. Van de Nederlandse kunstenares Louk Weyers zagen we een kudde kleurige flierefluiters in de begroeing staan, waarvan er hier één staat afgebeeld. Fraaie ruimtelijke creaties van kunsthars, vogels, maar ook andere dieren, bont van kleur en speels qua houding.

Twee nieuwe wereldburgers.

In het Moeder&Kind Centrum van St. Jansdal in Harderwijk werd vrijdag j.l. de tweeling Rayan en Lina geboren. De geboorte van een kind is steeds opnieuw een wonder, maar twee wonderen tegelijk dat is wel heel bijzonder. Twee gezonde baby's die vrijdagmorgen praktisch tegelijk het levenslicht zagen, hoe is het mogelijk. Zowel de moeder, als de nieuwe wereldburgers in hun luxe couveusesuites, worden in het huiselijke centrum nog wel even een paar dagen in de gaten gehouden, maar dat drukt de blijschap geenszins. Ik wil dan ook iedereen die nauw betrokken is bij deze heuglijke gebeurtenis graag van harte gelukwensen!

over bijzonder straatmeubilair

Tijdens een druilerig zondagochtendwandelingetje in de Nijkerkse binnenstad, dat ons vanaf het stadhuis aan de Oostkadijk via de Koetsendijk, waaraan het fraaie geboortehuis van J 's moeder met z'n mooie gesneden versieringen en bijenkorf met festoenen in Empirevormen boven de deur en raampartijen, naar het Plein voerde, liepen we tegen bovenstaand bankje op.
Het is een z.g. gedichtenbankje, een creatie van stadsdichter Bert Jurling en kunstenares Linda Verkaaik, onderdeel van de Poëzieroute die Jurling in Nijkerk heeft uitgezet. 'Adem licht in en geluid proef de stad en adem uit', staat er uitgesneden in een verlichte boog die de rugleuning van het verzinkt stalen bankje a.h.w. overkoepeld. Verder zijn in het bankje bekende gebouwen en plaatsen verwerkt, zoals de Salentein, Appelse molen, het Tabakshuis, de watertoren, de Grote Kerk, het stoomgemaal, de Randmeren en de eierhal, her en der geaccentueerd middels gekleurd mozaïek.
Een bijzonder stukje straatmeubilair vonden we.

het overweldigend universum

Bij tijd en wijle dwingt de nietigheid van het bestaan mij tot enige vorm van contemplatie. De momenten dat ik in een heldere nacht op zee op mijn rug naar het eindeloze firmament lag te turen, stemde mij steevast tot haast mystieke beschouwingen. De al op het eerste gezicht ontzagwekkende hoeveelheid hemellichamen van de Melkweg, werd naarmate ik langer lag te turen pas echt overweldigend. Prachtig dat universum, en dat ik daar in mijn bootje op die donkere zee deel van uit maakte stemde mij dus behoorlijk contemplatief.

Het universum is overigens altijd in beweging, het is een onuitputtelijke bron van gebeurtenissen. Wat wil je ook, een grenzeloze ruimte waar afstanden in lichtjaren worden gemeten, één lichtjaar is bijna 9,5 biljoen kilometer! En dan te bedenken dat het centrum van de Melkweg zo'n twintigduizend lichtjaren van ons af staat. En Andromeda, een ander groot sterrenstelsel, staat maar liefs 2,5 miljoen lichtjaar bij ons vandaan. Trouwens de rand van het zichtbare universum, de horizon waar voorbij we niet kunnen kijken omdat licht van verder weg de aarde nog niet heeft bereikt, schijnt zelfs op zo’n 45 miljárd lichtjaar bij ons vandaan te liggen.

De Voyager, de op 5 september 1977 gelanceerde ruimtesonde, heeft met een slakkengangetje van 62.140 km/h amper ons eigen zonnestelsel verlaten. Na een ruimtevlucht van 42 jaar dus ruim een half miljard kilometer afgelegd, maar dat is bij lange na nog geen lichtjaar. Ruimtetechnisch gezien nog een uitstapje van niks eigenlijk, bij wijze van spreken een vakantiereisje naar je eigen achtertuintje. Zo bezien kom je in de ruimtevaart dan ook pas echt ergens, als je met de snelheid van het licht kan reizen!

de komma maakt het verschil

Van alle leestekens is de komma het lastigst volgens Bartjens, en daar ben ik het mee eens, want ik zit er vaak mee te worstelen. Een verkeerd geplaatste komma kan de betekenis van een zin totaal veranderen. En gebruik je helemaal geen komma's, dan verdwalen lezers al gauw in de woordenbrij. Het lastige met komma's is dat er geen vaste regels zijn voor het gebruik. Wanneer, en op welke plaats komma's gebruikt moeten worden, hangt af van het zinsverband. Er zijn wel enkele algemene uitgangspunten, gebaseerd op de vaste gewoonten van een meerderheid van de zorgvuldige taalgebruikers.
Het belangrijkste uitgangspunt is dat een komma een lezer moet helpen. Wie schrijft, wil immers dat de lezers de tekst begrijpen zoals hij bedoeld is. Daar hoort ook bij: dat de lezers de pauzes leggen waar de schrijver ze ook legt. Plaats dus een komma als er bij het voorlezen (hardop of 'in je hoofd') een duidelijke pauze hoorbaar is. Ook de toonhoogte waarmee de zin wordt uitgesproken, verandert dan vaak een beetje. Hoe langer de zin is, hoe meer behoefte je lezers hebben aan een rustpunt in de zin, en dus aan een komma.

Ik kom op de komma, omdat ik onlangs van taalkundige Wim Daniëls (Aarle-Rixtel, 1954) een treffende passage over dit leesteken las. Hij haalde een anekdote aan van de Oostenrijkse schrijver-journalist Karl Kraus. Die zat eens in zijn werkkamer te schrijven toen een vriend binnenstormde en riep: 'Heb je het gehoord, ze hebben Shanghai gebombardeerd?' Kraus bleef rustig doorschrijven, waarop de vriend zei: 'Het is alsof jij het plaatsen van een komma belangrijker vindt dan dat Shanghai gebombardeerd is.' Waarop Kraus zei: 'Als alle komma’s op hun plaats zouden staan, zou Shanghai niet gebombardeerd zijn.'
Zo is het.
Een onschuldiger voorbeeld is dit:
De man vroeg mij, nog eens langs te komen.
De man vroeg mij nog, eens langs te komen.
De man vroeg mij nog eens, langs te komen.

invasie van buxusmot en -rups

De buxusrupsen migreren als een olievlek door het land, las ik ergens. In onze tuin zijn ze in iedergeval ook aangekomen, al hadden we dat aanvankelijk geeneens zo snel door. Hier en daar een klein wit plekje in de buxushaag, meer zagen we niet, niks verontrustends. Maar een goeie week later zag het er heel anders uit en krioelde het ineens van de rupsen. Er was geen redden meer aan, de hele haag was in no time naar de ratsmodee gevreten. Bestrijden is naar ons idee geen optie meer, hebben we trouwens ook geen zin in, al die rotzooi in het milieu. Dus eruit met die heg, weg ermee, de brand erin!

Laven aan expressieve kunst.

Expressionisme is in tegenstelling tot het impressionisme, dat de werkelijkheid weergeeft, meer het uiten van gevoelens. Niet de buitenwereld maar de binnenwereld, daar ging het de expressionisten om. Kunst als uitdrukking van emotie en innerlijke beleving. 'De Schreeuw' uit 1893 van Edvard Munch (1863-1944), waarmee de schilder zijn geestelijke en emotionele gesteldheid in bepaalde perioden van zijn leven uitdrukt, is een vroeg schoolvoorbeeld van expressionisme.

Gisteren zag ik in een artikel van Thijs Bogers in de Volkskrant de 'Windbruid' van de expressionistische schilder Oskar Kokoschka (1886-1980), een krachtig schilderij uit 1914 waarop de schilder zelf staat afgebeeld met zijn minnares Alma Mahler (1879-1964, weduwe van componist Gustav Mahler 1860-1911). Kokoschka had een stormachtige, maar frustrerende relatie met Alma Mahler. Het schilderij geeft dit aardig weer: Kokoschka lijkt te woelen en te piekeren terwijl Alma vredig slaapt. De kracht van het expressionisme om gevoelens en karakters over te brengen is ook op dit schilderij overduidelijk te zien.

In mijn stukje 'expressionisme en krijgsmacht' van 17 mei j.l. haal ik een aangrijpend zelfportret van Max Beckmann (1884-1950) aan. Nog zo'n mooi voorbeeld in de kunst van het uitdrukken van innerlijke gevoelens. Zijn vermoeide ogen weerspiegelen de ellende die deze schilder heeft gezien en meegemaakt in nazi Duitsland. Zijn schilderijen werden door de nazi's als z.g. 'entartete Kunst' bestempeld.

Thijs Bogers (historicus en politicoloog VU A'dam) heeft het in zijn Volkskrantartikel 'Expressionisme, het betere Instagram' o.m. over het enorme contrast tussen het expressionisme en de hedendaagse beeldcultuur. Niet eerder in de geschiedenis bepaalden de consumenten van beelden ook de inhoud ervan, en al helemaal niet op zo'n grote schaal. Maar door de hoeveelheid beelden die constant worden geüpload, beklijft geen enkel afzonderlijk beeld.
Daarnaast zijn al die beelden bovenmatig gericht op het etaleren van uiterlijke schijn. Iedere foto op Instagram geeft een perfect moment weer. Op datingapps zoals Tinder komt maar geen einde aan het aanbod aantrekkelijke mensen. Wat wel beklijft, is de eentonigheid waarmee het leven als fantastisch wordt gepresenteerd en het lichaam als middel wordt ingezet om seksuele aantrekkingskracht uit te oefenen.

Wie echter tabak heeft van alle 'fantastische beelden en uiterlijke schijn' op socials, kan zich in de tentoonstelling 'Duitse Expressionisten' in Singer Laren nog tot 25 augustus a.s. laven aan expressieve kunst.

twee vrolijke pedaalriddertjes

Het zal best zo zijn dat de elektrische tweewieler je stimuleert om vaker de fiets te nemen, vooral bij harde wind. En omdat het vervoermiddel niets doet als je niet gewoon meetrapt, kom je feitelijk dus meer in beweging. Maar of dat veel zoden aan de dijk zet, durf ik na een aantal tochtjes op mijn gewone fiets te hebben meegepeddeld met een e-biker, ernstig te betwijfelen. Volgens mij ondermijnd de elektrische fiets uiteindelijk je conditie door te weinig inspanning. Je moet wel blijven voelen dat je fietst, in het bijzonder bij tegenwind en heuvel opwaarts!

Kom vaerkes kieke in onze stal

We kennen het gezegde 'Een geheugen als een olifant'. En inderdaad, olifanten schijnen een behoorlijk geheugen te hebben. Een grappig reclamefilmpje van een aantal jaren terug over een jongentje met zijn laatste Rolo snoepje, staat me wat dat betreft nog helder voor de geest. In een dierentuin zagen we hoe een babyolifant door het jongetje pesterig werd uitgedaagt, door op het moment suprême zijn laatste Rolo snoepje snel in zijn eigen mond te stoppen. Jaren later zien we een volwassen olifant in een parade lopen en een man op het trottoir die op een Rolo staat te kauwen. De olifant geeft de man met zijn slurf een forse draai om zijn oren en loopt treiterend al trompetterent verder. Het was een briljante link naar het bekende gezegde!



Er zijn meer dieren met een geheugen, varkens bijvoorbeeld. Daar moest ik aan denken toen ik afgelopen week op tv Stand van Nederland zag. In aflevering 'Boeren met een eigen visie' hoorde ik de heer Martin Houben, directeur van de Houbensteyn Groep, één van de grootste, zo niet de grootste varkensstal van Nederland. Met de vraag van de verslaggever, of die varkenszeugen geen ellendig leven hebben in die piepkleine stalen hokken waar ze net inpassen, zei de heer Houben dat dat absoluut niet het geval was. Varkens voelen zich prima, ze hebben geen zelfbewustzijn, ze accepteren de stal zoals die is!?

Maar verschillende wetenschappelijke experimenten hebben laten zien dat varkens vrij intelligente dieren zijn. Ze hebben volgens Dr. Suzanne Held van de universiteit van Bristol een goed geheugen, ze kunnen abstract denken, ze zijn hygiënisch, ze snappen een spiegel, ze hebben een eigen taal en ze begrijpen de bedoelingen van anderen. We moeten het uiteraard niet te menselijk zien, maar toch.



Onafzienbare stallen met duizenden varkens op een kluitje. Houben's perceptie: goed voor de kringloop of circulaire economie. A propos, kom ook rustig eens vaerkes kieke in onze mooie zichtstal van de Knorhof van Eden.