Martijn Steiner Lovisa

Fotograaf Martijn Steiner Lovisa ken ik via mijn zoon al sinds zijn middelbare schooltijd, begin jaren 80. Maar de jonge veertiger van nu heeft een behoorlijk bekende plek verworven in de wereld van de fotografie. Namen van 'All over the world' kom ik tegen op zijn site. Bekende namen uit de wereld van de mode, muziek, politiek, zaken, journalistiek en reclame. Voor zijn werk reist hij de hele wereld rond, en door een aantal van zijn opdrachtgevers wordt hij zelfs sterfotograaf genoemd. En ik kan mij dat heel goed voorstellen.

Al tijdens zijn opleiding was Martijn zeer gedreven, en volgens mij ook al behoorlijk bedreven in zijn vak. Voor mij heeft hij in die tijd diverse architectuurprojecten en studio's gefotografeerd in het hele land. We gingen dan samen op pad, en soms dacht ik dan wel eens als ik het wat lang vond duren, jongen maak die foto nou even snel, want dan kunnen we weer verder naar het volgende project. Maar hij liet zich absoluut niet verleiden tot versnelde acties. Het moest goed gebeuren en anders maar niet! Allerlei standaards met lampen en reflectoren werden er opgesteld en soms moest de boel verduistert worden of juist weer niet. Van alles werd er uit de kast gehaald om de ultieme foto maar te kunnen maken. En het resultaat mocht er zijn, wat hij mij een aantal dagen later liet zien was als regel perfect.

Op zijn site staan veel foto's en verhalen. Verhalen die bij de foto's horen en door hem zelf geschreven zijn. Maar ook veel verhalen door anderen geschreven, wat zij in de foto's van Martijn zien en beleven. Zo vraag ik mij al jaren af, wat de bedoeling is van de hamer op tafel bij die sherry drinkster, of zou ze de man met de hamer al reeds zijn tegen gekomen? Een pakkende anekdote las ik van ene Herbert van Hoogdalem over het werk van Martijn voor een fotoproject voor Quote Media:

Adembenemend werk. Fris, verrassend, erotisch, warm, echt en technisch briljant. Hier liep een onontdekt talent rond en ik begreep er niets van dat hij niet al lang ergens in een museum voor Contemporary Art in een stad als Londen, Berlijn of New York hing!

In deze mooie woorden over het werk van Martijn kan ik mij wel vinden, alleen zou ik er de kwaliteit humoristisch nog aan willen toevoegen.

Amp Smit

Er bestaat sinds 23 januari 2004 een stichting genoemd naar deze kunstenaar. Deze stichting stelt zich ten doel om leven en werk van de beeldend kunstenaar Antonie Theodorus (Amp) Smit (1903-1976) in de breedst mogelijke zin onder de aandacht te brengen bij kunsthistorici, kunstliefhebbers en verzamelaars lees ik op internet.

De kunstenaar Amp Smit is in de periode tussen de 1e en 2e wereldoorlog, het interbellum genaamd, met zijn opleiding en loopbaan begonnen. Hij was een kunstenaar die zich met allerlei disciplines in de kunst bezig hield, ceramiek (hij ontwierp o.a. eind jaren twintig bij plateelbakkerij Zuid Holland van allerlei mooie Art deco vazen, kandelaars, schalen etc.), schilderkunst, houtskooltekeningen, emaille, aquarellen, glas in lood, muurdecoraties, grafische vormgeving, beeldhouwen en zelfs poëzie. Onvoorstelbaar eigenlijk, of hij overal even goed in was is mij niet bekend.

Maar het humoristische waterverfwerkje van 25 x 30 cm voorstellende "Bij de kapper" (zie middelste afbeelding in de collage) dat hij omstreeks 1975 gemaakt moet hebben, aan het eind van zijn leven dus, vind ik in ieder geval hardstikke goed. En ook de overige aquarellen en plastieken in de collage, die ik op het internet heb gevonden vind ik prachtig.

De belangrijkste doelstellingen van de Stichting Amp Smit zijn het organiseren van een overzichtstentoonstelling en het uitgeven van een boek over zijn leven en werk. Ik ben benieuwd wanneer het zover is!

Hannie Bouman

Veel heb ik jammer genoeg niet kunnen vinden van haar, toch moet ze aardig wat stukken bij elkaar hebben gekwast. Tonia Johanna (Hannie) Bouman, geboren in 1919 in Willemstad (Curacao). Na haar opleiding aan de Academie van Beeldende Kunsten in Rotterdam is ze in deze stad blijven wonen en werken. Volgens Art Gallery Simonis & Buunk in Ede vertoont haar oeuvre een brede belangstelling, stadsgezichten, stillevens, interieurs, figuurstukken en katten.

Behalve de in het trapgat hangende fraaie aquarel uit 1964, getiteld "Locmariaquer" voorstellende bootjes op het droge strand aldaar, heb ik in de catalogus van Simonis & Buunk alleen nog een olie op doek van haar hand ontdekt uit 1962, getiteld "Stilleven met kat". Maar zoals gezegd, er moet veel meer zijn van haar, maar op internet heb ik dat tot op heden nog niet kunnen ontdekken.

Het Franse departement Morbihan in Bretagne, een prachtige streek waar we grofweg gekozen tussen de plaatsen Locmariaquer en Quiberon wel eens hebben rond gefietst. Een streek van mooie luchten, wind en water en van vissers, bootjes en prachtige havenplaatsjes met grote getijde verschillen. Maar ook een streek van oude steenmonumenten, menhirs genoemd. Bekend is de in vier delen gebroken Grand Menhir waarvan het grootste stuk 12 meter lang is. De totale hoogte van dit bouwwerk bedroeg ruim 20 meter en het geschatte gewicht 347 ton. Hoe hebben ze dat destijds ooit voor elkaar gekregen?

Ik vind het een prachtige streek om te vertoeven, alleen de kleur van het licht al! Ik kan soms jaloers zijn op de kunstenaar die de gave heeft, de sfeer daar met penseel en verf zo mooi vast te kunnen leggen.

Anna Verrijt

De in 1951 in de Peel geboren Anna Verrijt is van jongs af aan al gefacineerd door mensen die niet in het gareel passen. Na haar middelbare school was ze een tijdje als verpleegster werkzaam in de psychiatrie, mogelijk dat de daar opgedane ervaring ook een beetje debet is aan die fascinatie. Contrast is wat ze zoekt, verschillen en zelfs schrille tegenstellingen, maar altijd ook het slotakkoord waarin die in harmonie samenvloeien.

Haar opleidingen in de kunst heeft Anna Verrijt genoten aan de Vrije tekenacademie en de Rietveldacademie in Amsterdam. Verder heeft ze voor haar ontwikkeling in de kunst ook veel over de wijde wereld gereisd, en heeft ze een tijd in India gewoond. Zij maakt kleurrijke en fantasievolle werken. Door gedichten, symbolen en beelden uit het dagelijks leven geïnspireerd. Elementaire menselijke motieven als een huis, ladder of doorgang keren telkens terug, evenals de thema's bevrijding en losmaking. Niet dramatisch, maar juist licht van toon, met een zweem van humor. De schilderijen van haar groeien langzaam, laag over laag. Door het wegkrassen van verflagen of het werken met de schuurmachine ontstaan haar schilderijen. Grote doeken en panelen met een doorleefde en gelaagde huid. Alle lagen blijven min of meer zichtbaar, de ontstaansgeschiedenis is zo aan elk schilderij af te lezen.

Haar kleinere werken zijn echter speelser van opzet, en zoals ze zelf zegt, ook met meer plezier gemaakt. Meer met de onbevangenheid van een kind. Hoe dan ook, een feit is dat ze steeds weer nieuwe grenzen opzoekt, waardoor ze het zichzelf natuurlijk niet makkelijk maakt. Maar het werk dat daaruit voortkomt laat wel steeds nieuwe ontwikkelingen zien die niet gauw vervelen. Ze houd de spanning er zo wel in.

De drie paneeltjes van haar zonder titel (middelste rij, verticaal) die ik regelmatig zie hangen, hebben volgens de gegevens niets met elkaar te maken. Toch zie ik ze als een soort drieluik, verbeeldend het ontstaan van leven.

Bram van Velde

Een kleurenlitho (14/90) uit 1978 van Bram van Velde (Zoeterwoude-Rijndijk 1895 - Grimaud (Frankrijk) 1981). Die heeft hij dus 3 jaar voor zijn dood gemaakt, 83 jaar was hij toen. Het is een litho in typische Bram van Velde stijl, een lyrisch abstract dus, waar een grote mate van spanning en emotionaliteit vanuit gaat. Een jaar of zes geleden zagen we de litho hangen in galerie "Spiegeling" aan de Spiegelgracht in Amsterdam. We waren gelijk verkocht!

Van Velde die in een arm gezin geboren werd was een natuurtalent. Vanaf z'n twaalfde jaar begon hij reeds oude meesters te kopieëren en decoraties aan te brengen op meubels en lampenkappen. Op aanraden van o.a. zijn werkgever begon hij zijn schilderkunst verder te ontwikkelen in o.a. de kunstenaarskolonie van Worpswede in Duitsland en later in Parijs, Corsica en Mallorca, waar hij afwisselend verbleef. In Parijs kreeg hij vlak na de tweede wereldoorlog zijn eerste persoonlijke expositie, waarna de waardering voor z'n werk groeide en er meer tentoonstellingen van zijn werk volgden.

Maar pas nadat hij ene Jacques Putman, een Belgisch kunstcriticus die zich in Parijs had gevestigd, had ontmoet ging zijn ster echt rijzen. En sinds de jaren zestig ging het met het lithografisch oeuvre van Bram van Velde dan ook sterk bergopwaarts. Een litho van hem is onmiskenbaar! Zijn hoofdthema is veelal een kleurig labyrint van mysterieuze wegen zonder begin en zonder einde.

Uiteindelijk bevrijd van allerlei wiskundige dogma's in zijn zoektocht, wist hij als geen ander de abstracte schilderkunst te verrijken met de dimensie van het gevoel. Een belangrijke factor in het ontstaan van een meer vrije en virtuele gevoelsuiting in de kunst.

Maurice Sarthou

"Regards sur la mer" luid de titel van de middelste afbeelding in bovenstaande collage. Het is een kleurenlitho van twee zwemmers of zwemsters in actie van de Franse kunstschilder Maurice Sarthou. De kunstenaar Sarthou, (Bayonne 1911 - Parijs 2000) deed zijn studies aan de Hogeschool voor de Schone Kunsten van Montpellier en Parijs. Hij werkte in workshops van de Mont Saint-Clair in Sète, één van de grootste Franse vissershavens aan de Middellandse Zee, ook wel het Venetië van de Languedoc genoemd, aan zijn favoriete onderwerpen zon, water, vuur en wind. En vanuit zijn Parijse atelier volgde hij actief de nationale en internationale ontwikkelingen in de wereld van de kunst.

In 1953 won hij de 2e Buhrle Prijs, in 1955 de Prix de la Critique, in 1957 de 1e prijs van de Biënnale van Menton en in 1980 de 1e prijs van de Internationale Biënnale van Merignac. Tentoonstellingen van zijn werk "50 jaar van de schilderkunst" en "Retrospectief" waren er nog in de jaren negentig te zien in Merignac, Agde en Montpellier.

Waar gaan de zwemmers of zwemsters in "Regards sur la mer" naar toe? Zijn ze bezig met een wedstrijd, een estafette misschien? Of zijn het gewoon zwemmers die hun dagelijkse baantjes trekken? Zijn het mogelijk lange afstandzwemmers die elkaar in het eindeloze blauw toevallig passeren? Is het ieder voor zich? Wie het weet mag het zeggen. En om het gevoel van het soort afstandelijke verwarring dat je bekruipt bij deze litho compleet te maken, komt de vertekening van de figuren in het heldere water er nog bij. Het is en blijft een intrigerende compositie!

José van Gool

"Zeezicht" heet het schilderij van José van Gool (15 november 1945 te Baarle Hertog) dat sinds begin januari 2004 bij ons aan de muur hangt. Het is een olieverf op linnen van 0,90 x 1,25 meter. Bij Galerie Hoopman aan de Spiegelgracht in Amsterdam hadden we destijds een fraai schilderij van haar zien hangen, het probleem was echter dat het reeds was verkocht. Hoopman rook natuurlijk handel, en hield ons de maanden daarna op de hoogte van de verrichtingen van José, die toen in de periode van strand- en zeegezichten zat. Op een gegeven moment kregen we een seintje van Hoopman dat ze weer iets moois had afgeleverd, en of we niet eens wilden komen kijken. En dat hebben we toen maar gedaan, een paar uur later zaten we thuis met "Zeezicht", een schilderij waarvan de verf nog heerlijk geurde en dat nog maar nauwelijks was opgedroogd.

José van Gool woont en werkt sinds 1968 in Amsterdam. Haar opleiding heeft ze gevolgd aan o.a. de Rietveld Academie, in de werkplaats van het van Gogh Museum en masterclasses bij het A.I.S. in Amsterdam. Over de vele exposities in het verleden en het heden in binnen- en buitenland, lees je in de diverse dag- en kunstbladen alleen maar positieve recensies over haar werk.

Haar werken bestaan hoofdzakelijk uit olie op linnen en acryl op papier, maar ook maakt zij collages van diverse materialen. Kenmerkend in haar werk is de positie van mensen in het dagelijks leven. Door kleur en compositie kan zij op een stijl die haast onnavolgbare te noemen is emoties als verlatenheid, solidariteit en geluk op het doek tot uitdrukking brengen. Ze laat de verschillende toonzettingen in kleur haast ongemerkt in elkaar overlopen, waardoor ze elkaar versterken en verdiepen. Ze suggereert met haar kleurgebruik een wereld waar de harde contrasten zijn uitgebannen, waar zelfs de meest harde kleurverschillen als vanzelfsprekend met elkaar in harmonie zijn.

John Bévort

De Nederlandse kunstschilder John Bévort (Utrecht 1917-1996 Schoorl) is vooral bekend geworden om zijn met het paletmes geschilderde naturalistische landschappen, strand- en zeegezichten en jachttaferelen. Ook maakte hij naam door o.a. exposities in Europa en de Verenigde Staten, en door uitgave van reprodukties van zijn werk. Hij woonde sinds 1960 in Schoorl, daar aan de voet van de Noord-Hollandse duinen werkte hij tot aan zijn dood toe met een spartaanse discipline, die voor veel van zijn generatiegenoten zo kenmerkend is. Hij stond daarom bekend als "de Schoorlse schilder". Maar ook reisde hij ondanks zijn gevorderde leeftijd nog regelmatig naar de grote steden in Europa, waarbij hij een voorliefde had voor Parijs.

John Bévort heeft zijn opleiding gevolgd aan de Academie Artibus Utrecht waar hij les kreeg van twee van 's lands meest prominente leermeesters destijds t.w. Chris Agterberg en G. Nijenhuis. John Bévort was lid van de International Organization of Free Art en leermeester van bekende schilders als Gerard Emens en Peter Brouwer.

Wat Bévort met het paletmes kon was heel bijzonder. Met rake streken wist hij op het doek, hoe direct ook opgebracht, een geheimzinnige maar eigentijdse romantiek te creëren. Als toeschouwer wordt je tot stellingname gedwongen, en tot onderzoek van je eigen emoties. Het zijn bijzonder karakteristieke schilderijen die hij gemaakt heeft, de taferelen die hij op het doek heeft weten te creëren, dringen zich als het ware met een haast dwingende kracht aan je op.

Een bijkomstigheid is, dat door de paletmestechniek de verf aardig dik op het doek is opgebracht. De voorstellingen "Parijs" en "Loosdrechtse Plassen", waar ik elke dag wel even een moment bij stil sta, ervaar ik daarom haast ook nog eens als een tastbare belevenis.

Anthony de Baat

Time: "The mountain in the house of shame" staat achter op het middelste schilderij geschreven in bovenstaande collage van werk van beeldend kunstenaar Anthony de Baat. Het expressionistische olieverfschilderij op linnen van 1,20 x 1,20 meter, is in de 90er jaren gemaakt en heeft bij ons al een aardige witte plek op de muur gecreëerd. De op 20 mei 1945 in Oud-Beyerland geboren kunstenaar, heeft behalve een opleiding aan de Vrije Akademie in Den Haag, ook een architectuur opleiding gevolgd aan de TU in Delft.

Anthony de Baat hield zich in de 60er en 70er jaren voornamelijk bezig als beeldhouwer. Middels gebruik van allerlei materialen (staal, plastic, hout, papier enz.) probeerde hij de onderlinge relatie tussen de (stedelijke) omgeving en de mens (bewoner) drie dimensionaal futuristisch te verbeelden.

Toen hij in de 80er en 90er jaren meer en meer ging schilderen raakte bovengenoemd thema min of meer op de achtergrond. De schilderijen die hij maakte in genoemde periode gingen qua stijl van figuratief naar abstract tot zeer expressionistisch.

Momenteel is het lyrische karakter in zijn werk min of meer verdwenen. De laatste jaren heeft hij een bijna geometrische stijl ontwikkeld. Zelf noemt hij zijn verfkunst tegenwoordig architecturale schilderijen. De gebouwde omgeving en de perceptie daarvan, en hoe de ervaring van de toeschouwer wordt gemanipuleert, speelt in zijn huidige werk weer een belangrijke rol.

Anthony de Baat is dus na veel omzwervingen weer terug bij z'n oude beeldhouw thema. Hij schildert nu het totale decor waarbinnen stad en mens elkaar beïnvloeden. Hoe de mens altijd maar weer nieuwe omgevingen maakt en zich daar ook steeds weer in moet oriënteren. Hoe hij zoekt naar een leven in en voorbij de nieuwe omgeving.

De filosofie achter zijn werk, hoe hij de dingen benoemd en hanteerbaar probeert te maken, hoe hij alsmaar zoekende is naar de oerelementen van de menselijke beschaving, dat is denk ik wat mij in deze kunstenaar zo aantrekt.

Didgeridoo

In de hoek van mijn werkkamer staat al jaren een Didgeridoo. Mijn kleinkinderen proberen er vaak op te spelen, maar veel bakken ze er nog niet van. Het ding is voor die kleine mondjes natuurlijk nog veel te volumineus. Zelf krijg ik er wel de karakteristieke klank uit, maar omdat ik de techniek van de circulaire ademhaling niet beheers, is dat maar van korte duur. Overigens net lang genoeg om Teun, de hond van C, de stuipen op het lijf te jagen. Doodsbang is hij voor de didge, als ik hem alleen al pak begint hij al te blaffen als een oordeel en schijnaanvallen te ondernemen.



Het is een goedkope didge's, een souvenir eigenlijk van bamboe, in 1997 gekocht op Gili Air, een eilandje bij Lombok. Bovendien is er destijds in het vliegtuig naar huis al een barst ingekomen die het timbre uiteraard niet ten goede kwam. Maar met een strookje plakband blijft mijn didge's tot op de dag van heden nog redelijk klinken.

De didgeridoo, of kortweg didge's komt uit Australië. Het is een blaasinstrument van de oorspronkelijke bewoners, de Aboriginals, die het instrument zelf afhankelijk van de taal van hun stam, Gurrmurr, Yirdaki of Gindjunggang noemen. De naam didgeridoo is bedacht door de Europeanen, de klank die ze hoorden toen ze daar kwamen leek wat op Did-zju-rrrie-doeh, Did-zju-rrrie-doeh, Did-zju-rrrie-doeh enz. Een Didgeridoo ritme klinkt dus ongeveer als didgeridoo, net als het geluid van bijvoorbeeld de zingende koekoek, kievit en grutto klinkt als hun naam. Deze klanknabootsingen worden in de taalkunde een onomatopee genoemd.

De echte en betere didge's maakt de Aboriginal meestal van een eucalyptus boom. Termieten die hun nest vaak in de buurt van een eucalyptus schijnen te hebben, vreten het voor hun lekkere binnenste van boom en takken weg. Door op de holle takken te kloppen, weet de aboriginal al wat voor een klank hij kan verwachten. Hij snijd een geschikte tak uit de boom, nog een beetje afwerken aan de binnenkant en opleuken aan de buitenkant en klaar is de didgeridoo!

black is beautiful

Volgens de organisatoren wordt in de expositie "Black is beautiful" in De Nieuwe Kerk in Amsterdam, voor het eerst aandacht besteed aan de aantrekkelijkheid van de zwarte mens in de Nederlandse kunst. De expositie vult volgens De Nieuwe Kerk een lacune in de studie van de Nederlandse kunst. Uit de in totaal 135 schilderijen, tekeningen en manuscripten uit binnen- en buitenlandse collecties, van o.a. Rubens, Rembrandt, Jordaens, Mostaert, Breitner, Sluijters, Appel en Dumas, die we de afgelopen vrijdag hebben kunnen zien, kon je dan ook opmaken dat de zwarte mens al heel lang deel uitmaakt van onze kunstgeschiedenis.

Binnen de kaders van de thema's De Oude Wereld, De Nieuwe Wereld en de Moderne Wereld, zijn in de expositie aparte categorieën gemaakt. Over bijvoorbeeld de zwarte koning, sterke vrouwen en sterke mannen, Afrika en de Afrikanen en (Zuid-)Amerika en de slaven en portretten. Van de slavernij zeggen de organisatoren overigens zelf, dat ze karikaturen of afbeeldingen van dit onderwerp achterwege hebben gelaten, of slechts zijdelings hebben belicht. In de tentoonstelling is volgens hun alleen maar een positieve kijk te zien van kunstenaars op zwarte mensen.

Ik vond het een fraaie en interessante tentoonstelling, al was de belichting niet al te best, teveel weerspiegelingen! Na afloop hebben we op het terras van Star*Ferry bij het Muziekgebouw aan het IJ nog een tijdje zitten napraten, en hebben daar gelijk, alvorens naar huis te rijden, ook maar een hapje gegeten.
Maar in de recensie in de Volkskrant gisteren, van Wieteke van Zeil onder de kop 'Ongemak bij naïeve overcorrectie' kon ik mij toch ook bijzonder goed vinden. De bezoeker wordt krampachtig een verhaal ingewurmd dat niet helemaal correct is. Het is zegt ze verder, als kijken naar het fotoboek van een gemolesteerd kind en steeds weer roepen: die verjaardag was zo leuk! De gruwelijkheden worden zo zijdelings genoemd dat de boodschap is: dat was slechts een detail. En daarmee schiet de Nieuwe Kerk zich in de voet. Want hoe begrijpelijk het streven van deze tentoonstelling ook is, je komt er niet door de geschiedenis voor de helft weg te wuiven. Kunstwerken die in een racistische context zijn gemaakt, haal je daar niet zo maar even uit.

Het wringt met name in de teksten. Je leest ergens 'Door de eeuwen heen hebben veel zwarte mensen de Nederlanden bezocht' Bezocht? Hoe vrijwillig was dat? Ongemak, allemaal ongemak in woorden. Er staat ook ergens 'Ik ben zwart maar bekoorlijk' maar dat is natuurlijk net zomin positief als het jaarlijks terugkerende 'ook al ben ik zwart als roet, 'k meen het toch goed'. Er zit in de informatie een vergoelijking en overcorrectie die zo naïef is als Balkenendes VOC mentaliteit, en zo geloofwaardig als Sinterklaas. De bedoelingen zijn wel goed, maar dat zijn ze doorgaans altijd.