Afsluitdijken in de Noordzee?

De klimaatverandering noopt mij wel 'out of the box' te denken, zal fysisch oceanograaf Sjoerd Groeskamp hebben gedacht. Per slot van rekening deed de bedenker van de Deltawerken Ir. Jonan van Veen (1893-1959) dat destijds ook. Zeker toen hij filosofeerde over een afsluitdijk rondom de gehele Noordzee. Een plan dat Sjoerd Groeskamp, die werkzaam is bij het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee, in onze tijd eens nader heeft bestudeerd. Het plan behelst twee afsluitdijken t.w. eentje van 476 kilometer lang tussen Schotland en Noorwegen (The Northern European Enclosure Dam ofwel NEED-north), en eentje van 161 kilometer lang tussen Frankrijk en Engeland (NEED-south). Met dit megalomane plan zou het mogelijk zijn om de mensen in de 14 omringende landen van Het Kanaal, de Noordzee en de Baltische- en Oostzee, tot circa 2 meter boven het huidige zeeniveau te beschermen.

Jeetje, wat een plan! Ik heb in Het Kanaal en het noordelijk deel van de Noordzee wel eens rondgevaren in mijn zeilboot, en de stroming en golfslag bij 7 à 8 Bft. ervaren. Niet gering, en dan de diepte, die op sommige plekken ruim 300 meter is. Wat voor aanlegbreedte moet zo'n dam op die diepte wel niet hebben? En waar haal je überhaupt al dat materiaal vandaan? Onze eigen Afsluitdijk is daarbij vergeleken minder dan een haar op je hoofd. Een in alle opzichten waanzinnig ingewikkeld plan lijkt mij, met onvoorzienbare consequenties. Hoewel de technische-, logistieke- en financiële haalbaarheid ongetwijfeld een crime zal zijn, is dat op termijn mogelijk nog te handelen. De ecologische gevolgen zullen daarentegen naar alle waarschijnlijkheid een crime in het kwadraat zijn, een ecologische ramp van formaat!

Of de afsluitdijken op termijn echt nodig zijn, weet nu ook Sjoerd Groeskamp nog niet zo zeker. Hij ziet dit megalomane plan eigenlijk meer als een waarschuwing, en zeker niet als een ideale oplossing voor problemen als zeespiegelstijging e.d. die door de klimaatverandering ontstaan. Grote problemen dus, die je nopen tot 'out of the box' denken. Daarom zal je voor het rijke noord-west Europa dit soort oplossingen op termijn misschien toch voor mogelijk moeten houden.

'The Celtic Clan' in Apeldoorn.

The 'Best of Ireland' heette het fantastische optreden van liveband 'The Celtic Clan' in theater 'Orpheus' in Apeldoorn. Twee uur lang niet alleen traditionele folksongs, maar vooral ook nummers van hedendaagse Ierse artiesten. En in een aantal nummers trad ook nog special guest Johnny Logan op, de man die in het verleden als enige het Eurovisie Songfestival twee keer heeft gewonnen. Het was alles bij elkaar genomen een prachtig theaterconcert dat met veel passie en energie werd gebracht, en waar het plezier vanaf straalde!


Minnepijn from E Veldkamp on Vimeo.

Het is al een volle boel op zee.

Het wordt dringen op de Noordzee, schreef Yvonne Hofs onlangs in de Volkskrant. En Toine Heijmans schreef in een column in dezelfde krant al in 2012, dat de Noordzee een industrieterrein is, en niet de wildernis die we er zo graag in zien. Dat ben ik wel met hem eens, ik heb in jaren zeezeilen al aardig wat zien veranderen in de regio tussen bijvoorbeeld onze westkust en de Engelse oostkust. Vergeleken met zo'n 35 jaar geleden is het nu al een volle boel, en er komt nog veel meer bij!

Alleen al om de doelen van het Parijse klimaatakkoord te halen, moet in 2050 maar liefst 1/5 deel van het Nederlandse Noordzeegebied met windmolenparken en waterstoffabrieken zijn volgebouwd. Daarbij moet ook nog rekening gehouden worden met andere sectoren van belang op zowel economisch- als natuur- en milieugebied. Om maar wat te noemen, scheepvaartroutes, visserij, gaswinning, zandwinning, oefengebied defensie versus natuur- en milieubescherming.

Om het één en ander de komende decennia in goede banen te kunnen leiden, hebben na een jaar onderhandelen kabinet, energiesector, natuurorganisaties en visserij een z.g. Noordzeeakkoord gesloten. Ben benieuwd hoe het allemaal gaat uitpakken, want zoals gezegd, het is nu al een volle boel op zee.

Plaatsvervangende schaamte.

Pas las ik in de krant een artikel over 'stookschaamte'. Dat het de laatste tijd min of meer een trend is om je in milieudiscussies voor van alles en nog wat te moeten schamen was mij reeds bekend. Vliegschaamte, reisschaamte, vleesschaamte, autorijschaamte, dieselschaamte, pakketjesbezorgschaamte en ga zo maar door. En nu is er dus ook stookschaamte, alleen al door het noemen van dit rijtje schaamte's krijg ik bekant van dit geneuzel ook nog een plaatsvervangende schaamte. Een heus schaamteoffensief, in wat voor een betuttelende maatschappij leven we eigenlijk, en wat denk je er op deze manier mee te bereiken in de milieudiscussie?

Stookschaamte dus, het artikel in de krant ging met name over de sluipmoordenaar houtstook, dat volgens het Schone Lucht Akkoord een bijdrage aan de gezondheidsschade door luchtverontreiniging levert van 9 procent. Een onderschatting volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), die de fijnstofemissies drie maal hoger inschat.
Dat het verbranden van hout, wat ik al sinds mijn jeugd met plezier en enige regelmaat doe, ongezond is en zeker niet milieu- en klimaatneutraal geloof ik ook. Er komt bij verbranding van hout altijd fijn- en stikstof vrij, en mogelijk ook nog kankerverwekkende stoffen. Bovendien komt er in de korte tijd van verbranding CO2 vrij, die in vele jaren tijd door de boom is opgenomen. Daarom zeg ik nu met voortschrijdend inzicht, laten we maar stoppen met houtstook in dit dicht bevolkte landje, zeker op termijn!
Stop trouwens ook met de z.g. duurzame pelletkachel, want ook geperst hout is hout, aan verbranden is niks duurzaam's aan, ook al is er sprake van minder uitstoot. Beschamend en onbegrijpelijk dat de overheid deze fijnstofveroorzaker notabene subsidieert en een fijnstofveroorzaker als bijvoorbeeld de dieselmotor zwaarder belast. Willekeur? Regelgeving, er moet m.i. nog veel gebeuren.

Bezoek aan een beladen plek.

Aan het eind van de 320 meter lange schietbaan die door de gevangenen zelf is uitgegraven, stonden we stil bij de stenen man, die hier sinds 1953 staat. Een natuurstenen beeld van een 'Gevangene voor het vuurpeloton' gemaakt door oud gevangene en beeldhouwer Frederik (Frits) Sieger (Amsterdam, 1893-1990). Een ontroerend beeld met een gebalde vuist als teken van machteloze woede en ongebroken wil, en een open hand als teken van vertwijfeling.

In Kamp Amersfoort, een doorgangs- en strafkamp tijdens de Tweede Wereldoorlog, hebben tussen 1941 en 1945 heel wat verschrikkingen plaats gevonden. Martelingen en executies waren bijna aan de orde van de dag. Ik las dat in het kamp, dat onder direct bevel van de SS stond, en één van de drie bekendste Nederlandse herinneringscentra is, ongeveer 35000 gevangene voor korte of langere tijd hebben vastgezeten.

Moeilijk voor te stellen dat zich dat hier rond 75 jaar geleden allemaal heeft afgespeeld, juist met die vroege lentekriebels die we hier gisteren al eventjes voelden. De gedachte aan 'Schuldig Landschap', een thema dat Armando zo vaak voor zijn kunstwerken gebruikte, kwam even in ons op. Maar ook dat was moeilijk voor te stellen, bovendien, wat kan het landschap er aan doen dat de mensheid bij tijd en wijle totaal ontspoord!

Onze welhaast contemplatieve beschouwingen tijdens de wandeling eindigden in het bezoekerscentrum, dat momenteel trouwens wordt uitgebreid. We hebben daar nog diverse overblijfselen, monumenten, films en reconstructies uit de oorlogsperiode bekeken. Kamp Amersfoort, een plek met een zeer beladen geschiedenis die nooit mag worden vergeten!

Ode aan een weids landschap

Afgelopen woensdag reed ik met mijn vrienden Jan Z. en Henk R. vanaf Amsterdam via Durgerdam over de Zuyderzeedijk naar Warder (Zeevang). Her en der zagen we blauwe vlaggen wapperen met het opschrift Zuyderzeedijk, een monument! De petitie waar ik op 8 april 2017 in mijn stukje 'dijk van Durgerdam tot Hoorn' gewag van maakte, heeft niet mogen baten. De oude Zuyderzeedijk, nu Markermeerdijk, moet van het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier ondanks alle protesten als een 'primaire waterkering' worden gezien, en als zodanig aan de strengste eisen voldoen. De dijk zal daardoor in de toekomst een stuk grover worden en de karakteristieke kleinschalige uitstraling verliezen. 'Hoe het failliet van de rechtstaat de ondergang inluidt van een 800-jarige dijk', schreef de aanwonende filosoof en emeritus hoogleraar Fons Elders vorig jaar nog in een ingezonden bijdrage. Het zij zo.

Gelukkig konden we afgelopen woensdag nog van het landschap op en rond de 800 jaar oude dijk genieten. Aan de buitenkant de uitgestrektheid van het Markermeer, de voormalige Zuyderzee, aan de binnenkant het uitzicht over weidse polders als o.m. de Beemster, Purmer en Wijde Wormer. Op weg naar de boerderij, de plek nabij Warder (Zeevang) waar mijn vriend Jan Z. in de jaren zeventig met Fons Elders, (tekst) Meino Zeillemaker, Ed van der Elsken, Pieter Boersma (fotografie) en Josje Pollmann (layout) heeft meegewerkt aan de realisatie van een z.g. experimenteel landschapsproject 'Zeevang' met de titel Lucht, water, vuur, aarde (zie boek ISBN: 9789062100743). (Fons Elders was als filosoof geïnteresseerd in het zichtbaar en tastbaar maken van zijn ideeën. In samenwerking met architecten en kunstenaars realiseerde hij diverse landschapsprojecten). Jan Z. wilde wel eens zien hoe de lucht, water, vuur en aardeplek 'Zeevang' van destijds er nu, na ruim 43 jaar, bijlag. Plekkologiestudie, noemt hij zoiets vaak gekscherend. Maar voor het zover was, hebben we eerst nog wel even geluncht in het L'Auberge Damhotel te Edam.

Ze waren de boerderij net achter de dijk nabij Warder aan het verbouwen, nieuwe raampartijen, dat soort dingen zo te zien. En de houten woning, schuin achter de boerderij stond er volgens Jan Z. destijds niet. Maar verder was alles nog als toen. Het karakteristieke dijklandschap aan de voorkant van de boerderij, en het fraaie uitzicht op het weidse polderlandschap aan de achterkant. Ben benieuwd hoe de veranderingen aan de Zuyderzeedijk hier de komende tijd zullen uitpakken!