zondag, december 31, 2017

een oudejaarsdag als vanouds


Op oudejaarsdag eten we als vanouds vaak zelfgebakken oliebollen en appelflappen of appelbeignets, dat chiquer klinkt. Tegenwoordig bakken we ze nog met mondjesmaat, als we ze al bakken, maar dat was vroeger wel anders. Mijn oma bakte een grote keulse pot tot aan de rand toe vol met oliebollen, liefhebbers zat. Aan haar fornuis kon ik zelfs halverwege januari nog terecht voor een lekker opgewarmd oliebolletje met basterdsuiker. Een mooie tijd, een tijd waar ik omstreeks de jaarwisseling vaak aan terugdenk. Niet alleen om de oliebollen, maar ook om alles daar omheen. De mensen van toen en de gezellige woonkeuken met de grote schouw waarin het met hout of turf gestookte fornuis stond waar het leven omheen draaide. Behalve dat er lekker op werd gekookt en gebakken, genoot ik vooral ook van de geur en de behaaglijke temperatuur die ze verspreide.

Maar buiten was het ook vaak spannend, een zekere opwinding die kennelijk aan oudejaarsdag kleeft, voel ik nog altijd. Het hangt in de lucht, alles voelt gewoon een beetje anders op de laatste dag van het jaar. Een ander gevoel dat ook nog eens wordt versterkt door het geknal van vuurwerk. De rotjes en carbid-busjes die we toen hadden kunnen niet in de schaduw staan van het huidige knalvuurwerk, maar we genoten er ontzettend van. Mijn carbidkanon destijds was zeer bescheiden van maat, een 'Buisman koffiestroopbusje' die min of meer in mijn broekzak paste, de klap die het gaf was uiteraard navenant. Maar dat maakte niet uit, samen met vriendjes en buurjongens, die een al even bescheiden carbidkanon hadden, waren we de hele kerstvakantie fanatiek aan het knallen. En bij de smidse om de hoek waren ze niet te beroerd om ons steeds maar weer van nieuw carbid te voorzien.

Behalve in een aantal plaatsen of streken in het oosten en noorden van ons land, komt carbidschieten niet veel meer voor. Nu zie ik groepjes jongeren lopen die aan de lopende band lux knalvuurwerk in de vorm van strijkers, cobra's, kanonslagen, donderslagen, astronauten en weet ik allemaal niet wat nog meer van zich afwerpen. Als ze zich een beetje kunnen beheersen met die handel en vooral niet naar elkaar of andere mensen gooien, heb ik er geen moeite mee. Ik was niet veel anders destijds! Zelf koop ik al lang geen vuurwerk meer, maar een champagnekurk laat ik soms nog graag knallen, en helemaal vanavond rond middernacht om samen met mijn geliefden te proosten op het nieuwe jaar!

vrijdag, december 29, 2017

met meer zielen meer vreugd


Hoe meer zielen, hoe meer vreugd gold dit jaar voor ons zeker op tweede kerstdag. Met kinderen, kleinkinderen, geliefden en nieuwe geliefden met kinderen zaten we met z'n achttienen aan het kerstdiner, al is dat misschien een iets te groot woord voor een lopend buffet. Na het aperitief in de woonkamer te hebben genoten, verplaatsten we ons met z'n allen naar mijn werkruimte, die voor deze gelegenheid feestelijk met kaarsjes en schemerlicht was opgepimpt. De uitgestalde heerlijkheden die iedereen ook deze keer weer aan het jaarlijks eetfestijn bijdroeg, deed mij bij voorbaat al watertanden. En terecht, het was lekker allemaal maar bovenal bijzonder gezellig met zo'n gemêleerd groepje. En het z.g. 30 sec spel dat we na het toetje in een grote kring speelden, werd na mate het stijgen van het gehalte aan spiritualiën alsmaar vermakelijker. Uiteindelijk hebben we met koffie en een pikketanisje maar een punt achter deze onvergetelijke avond gezet. Bedankt allemaal voor jullie bijdrage en inzet!

zondag, december 24, 2017

donkere dagen voor kerstmis


Voorlopig ligt de kortste dag gelukkig weer achter ons, ook al duurde die gewoon 24 uur. Bedoeld wordt natuurlijk de periode tussen zonsopkomst en zonsondergang. Hoewel ik de zon de hele week niet gezien heb, schijnt ze afgelopen donderdag 21 december toch tussen 8.46 en 16.30 aanwezig te zijn geweest. Maar hoe dan ook, we gaan weer de goeie kant op, een feestje waard ook al gaat het nog slechts met enkele seconden per dag. Een feestje dat zelfs de oude Germanen al vierden rond de winter-zonnewende, met het verjagen van het boze en het begroeten van het licht. Later hebben de christenen dit feestje min of meer gekaapt, door de geboorte van Jezus Christus het feest van het licht te noemen. Nep nieuws of niet, het is een verhaal waar iedereen het zijne maar van denken moet, maar de metafoor laat volgens mij weinig te raden over.
Maar ik dwaal af, ik had het over de kortste dag die gelukkig weer voor een jaartje achter ons ligt. Voorlopig is het winter en zullen de dagen nog wel een poosje kort blijven ook. Maar op een tegeltje las ik ergens dat de avonden dan juist langer zijn, en dat is dan weer mooi. Lange avonden bij een knappend haardvuurtje, een goed boek of een leuke discussie met lekkere hapjes en drankjes. Gezelligheid dus, weinig op tegen, maar het gedicht 'A Winter Evening' van Georg Trakl (1887-1914) deed mij weer beseffen dat het feest van het licht niet voor iedereen vanzelfsprekend is.

A Winter Evening

When the snow falls against the window,
The evening bell rings long,
The table is prepared for nany,
And the house is well cultivated.

Some in their wanderings
Come to the gate on dark paths.
The tree of grace blooms golden
From the earth's cool sap.

Wanderer, step silently inside;
Pain has petrified the threshold.
Ther in pure radiance
Bread and wine glow on the table.

maandag, december 18, 2017

Beeld van de week; Cow & Co


Afgelopen januari deed de Urban Futures Studio een oproep aan kunstenaars, ontwerpers, architecten, schrijvers en ander creatief talent om de post-fossiele stad tot leven te wekken. Uit 250 inzendingen uit meer dan 40 landen selecteerde de jury de tien beste ideeën, die vanaf morgen 19 december tot en met vrijdag 12 januari 2018 te zien zijn in het Haagse Atrium. Cow & Co is één van de tien finalisten, een futuristisch concept van de ontwerpers Anastasia Eggers en Ottonie von Roeder.

Ik las dat het concept Cow & Co is geïntroduceerd door een groep koeien die hun eigen bedrijf willen starten. Er wordt weleens gezegd 'Zo dom als het achtereind van een koe', maar zolang die beesten een eigen bedrijf weten te starten, valt dat te bezien. Hun business concept? De koe wordt een zelfvoorzienende, melkproducerende machine die verse stadsmelk zelf naar haar klanten in de stad brengt. Het methaangas dat haar maag uitstoot, doet dienst als brandstof voor de melkrobot.

De koeien bewegen vrij in de groene gebieden van de stad. Met een online applicatie vinden klanten de dichtstbijzijnde koe. Zo zijn ze direct aangesloten op de beste melk van de stad. Superlokaal geproduceerde melk is verslavend; melk uit megastallen is niet langer aantrekkelijk voor de mens. Meer en meer koeien sluiten zich daarom aan bij Cow & Co. De koeien zorgen goed voor zichzelf, en zijn uitgerust met een welzijnssensor. Daarmee kunnen ze hun klanten beoordelen, maar voorzien ze ook de app van informatie over dokterskosten en noodzakelijk onderhoud aan de melkrobot. Aanvankelijk vind je de koeien van Cow & Co. alleen in de groene ruimtes van de stad. Maar als de koeien winst beginnen te maken kunnen ze zelf land kopen. Daarmee kunnen ze groene ruimtes aan elkaar verbinden en hun territorium beetje bij beetje uitbreiden. De stad wordt daarmee groener en stadsmelk bevindt zich altijd om de hoek. De koe houdt van rust. Hoe minder last ze hebben van menselijk geluid, hoe beter de kwaliteit van de melk. Is er uiteindelijk nog wel plek voor de mens in de stad?

Een bijzonder initiatief van die beesten. Wat mij betreft terecht 'beeld van de week' genoemd in Dr. Edmund van de Volkskrant. Nooit geweten dat koeien zo slim zijn!

donderdag, december 14, 2017

de composities van de oceaan


Dat de zee niet alleen rust en inspiratie brengt, maar ook filosofische vragen oproept, heb ik ervaren op lange zeezeiltochten. Menig componist heeft zich laten inspireren door de zee. In 'La mer' bijvoorbeeld, drie symfonische schetsen van de Franse componist Claude Debussy Debussy (1862-1918), weet hij het spel van licht, wind, golven en getijden bijzonder atmosferisch en mysterieus te verklanken. En de Duitse componist Felix Mendelssohn Bartholdy (1809-1847) laat in de openingsmaten van de ouverture 'Hebriden' de golven tegen de rotsen beuken, prachtig, ze vormen het leidmotief van de hele ouverture. En zo zijn er vele componisten die zich in de loop der tijd door de zee hebben laten inspireren.

Prachtige muziek allemaal, maar nou hoorde ik onlangs op radio 4 (beluister onderstaande opname) een stuk van een heel andere orde. Een bijzonder stuk van de jonge Nederlandse componist Stef Veldhuis, genaamd 'Music by Oceans'. Het bijzondere van 'Music by Oceans' is dat het niet over, maar door de zee is gecomponeerd! Duizenden oceaansondes wereldwijd verzamelen data die wordt gebruikt voor weersvoorspellingen en klimaatmodellen. De sondes drijven op duizend meter diepte in de oceaan en komen om de tien dagen naar het zeeoppervlak om de verzamelde gegevens via een satellietverbinding door te sturen. In 'Music by Oceans' vormen deze gegevens de basis voor muzikale elementen als toonhoogte, dynamiek en ritme.

Tot nog toe kwamen de wetenschappers met de gigantische brij aan data niet veel verder dan met het maken van fraaie plaatjes en infographic's. Ze vroegen zich af, of ze ook andere zintuigen konden gebruiken om iets uit de verworven data te halen. Of ze mogelijk iets konden horen dat ze niet konden zien. Met behulp van Stef Veldhuis zijn de verschillende oceaangegevens omgezet in muzikale klanken. Directe vertalingen, al of niet door Veldhuis aangepast, van data over temperatuur, zoutgraad, stroming e.d. van de oceanen. Composities versus wetenschap, heel bijzonder!


'Music by Oceans' from E Veldkamp on Vimeo.

maandag, december 11, 2017

spatie en woordsamenstelling


Ik heb wel eens te doen met de asielzoekers die een inburgeringscursus moeten volgen, want de Nederlandse taal is niet bepaald simpel. Op internet kwam ik onlangs de reclameslogan Konijnen bouten in zoet zure saus tegen. Dat was vorig jaar, schreef Wim Daniëls. Hopelijk gedragen de konijnen zich dit jaar beter. Prachtig, dit soort humoristische taalverwikkelingen die zich voordoen bij een foute samenstelling van twee of meer woorden die elk zelfstandig kunnen voorkomen. Denk bijvoorbeeld aan woorden als kantoortuin (kantoor + tuin) of badmuts (bad + muts). Behalve bij een samenstelling met een eigennaam, zoals bijvoorbeeld 'Tweede Kamer' of 'Albert Heijn', worden samenstellingen in het Nederlands altijd aan elkaar geschreven, om zo aan te geven dat de woorden van de samenstelling bij elkaar horen. Eventueel kan een koppelteken worden gebruikt om de opbouw van de samenstelling duidelijker te maken, maar het gebruik van een spatie in het samengestelde woord is altijd fout!

Wat te denken als je ergens leest dat ook 'tamme konijnen bouten' of dat een scharrelslager van 'zachte boeren met worst' houdt i.p.v. 'zachte boerenmetworst'. En als je in gerenommeerde kranten leest 'School mag niet gelovige sollicitante weigeren' wat wordt dan bedoeld? Mag de school een gelovige sollicitante niet weigeren of mag de school een niet-gelovige sollicitante weigeren? Ik denk het laatste, maar dat staat er niet.
Andersom lees je ook nogal eens foute samenstellingen. Wat zijn bijvoorbeeld 'nagelslakken'? Beestjes? Nooit van gehoord, tussen nagels en lakken moet natuurlijk een spatie staan. En 'Lift buitendienst i.v.m. reparatie werkzaamheden' moet denk ik 'Lift buiten dienst i.v.m. reparatiewerkzaamheden' zijn. Zo bezien is de Nederlandse taal eigenlijk een bron van vermaak!

vrijdag, december 08, 2017

kinderliedje van kat tot paard


Bij tijd en wijle hebben ze in de klassieken op radio 4 het in 1950 door de Amerikaanse componist Aaron Copland (1900-1990) gecomponeerde kinderliedje 'I Bought Me a Cat' in het repertoire. Ik luister 's morgens onder mijn werk nogal eens naar de klassieken, vaak dringt wat je hoort geeneens goed tot je door als je geconcentreerd bezig bent, maar om het gepiep en geknor in dit grappige kinderliedje kom je niet heen. Het verhaal over een gozer onder een boom die alsmaar meer dieren aanschaft die hem bevallen, eindigt min of meer met een vrouw die hem verteld dat ie niet moet zeuren.

I bought me a cat; my cat pleased me; I fed my cat under yonder tree; My cat says "fiddle eye fee"

I bought me a duck; my duck pleased me; I fed my duck under yonder tree; My duck says "Quack, quack"; My cat says "fiddle eye fee"

I bought me a goose; My goose pleased me; I fed my goose under yonder tree; My goose says "quaa quaa"; My duck says "quack quack"; My cat says "fiddle eye fee"

I bought me a hen; My hen pleased me; I fed my hen under yonder tree; My hen says "shim-my-shack" "shim-my-shack"; My goose says "quaa quaa"; My duck says "Quack, quack"; My cat says "fiddle eye fee"

I bought me a pig,; My pig pleased me; I fed my pig under yonder tree; My pig says "griffy, griffy"; My hen says "shim-my-shack"; My goose says "quaa quaa"; My duck says "Quack, quack"; My cat says "fiddle eye fee"

I bought me a cow; My cow pleased me; I fed my cow under yonder tree; My cow says "moo, moo"; My pig says "griffy, griffy"; My hen says "shim-my-shack, shim-my-shack"; My goose says "quaa quaa"; My duck says "Quack,quack"; My cat says "fiddle eye fee"

I bought me a horse; My horse pleased me; I fed my horse under yonder tree; My horse says "Neigh, Neigh"; My cow says "moo, moo"; My pig says "griffy, griffy"; My hen says "shim-my-shack, shim-my-shack"; My goose says "quaa quaa"; My duck says "Quack, quack"; My cat says "fiddle eye fee"

I got me a wife; My wife pleased me; I fed my wife under yonder tree; My wife says "Nag, nag"; My horse says "Neigh, Neigh"; My cow says "moo, moo"; My pig says "griffy, griffy"; My hen says "shim-my-shack, shim-my-shack"; My goose says "quaa quaa"; My duck says "Quack, quack"; My cat says "fiddle eye fee"


Het liedje dat deze keer door de Duitse bas-bariton Thomas Quasthoff (1959) wordt gezongen, heb ik in onderstaand filmpje min of meer gevisualiseerd.


I bought me a cat from E Veldkamp on Vimeo.