Expressionisme is in tegenstelling tot het impressionisme, dat de werkelijkheid weergeeft, meer het uiten van gevoelens. Niet de buitenwereld maar de binnenwereld, daar ging het de expressionisten om. Kunst als uitdrukking van emotie en innerlijke beleving. 'De Schreeuw' uit 1893 van Edvard Munch (1863-1944), waarmee de schilder zijn geestelijke en emotionele gesteldheid in bepaalde perioden van zijn leven uitdrukt, is een vroeg schoolvoorbeeld van expressionisme.
Gisteren zag ik in een artikel van Thijs Bogers in de Volkskrant de 'Windbruid' van de expressionistische schilder Oskar Kokoschka (1886-1980), een krachtig schilderij uit 1914 waarop de schilder zelf staat afgebeeld met zijn minnares Alma Mahler (1879-1964, weduwe van componist Gustav Mahler 1860-1911). Kokoschka had een stormachtige, maar frustrerende relatie met Alma Mahler. Het schilderij geeft dit aardig weer: Kokoschka lijkt te woelen en te piekeren terwijl Alma vredig slaapt. De kracht van het expressionisme om gevoelens en karakters over te brengen is ook op dit schilderij overduidelijk te zien.
In mijn stukje 'expressionisme en krijgsmacht' van 17 mei j.l. haal ik een aangrijpend zelfportret van Max Beckmann (1884-1950) aan. Nog zo'n mooi voorbeeld in de kunst van het uitdrukken van innerlijke gevoelens. Zijn vermoeide ogen weerspiegelen de ellende die deze schilder heeft gezien en meegemaakt in nazi Duitsland. Zijn schilderijen werden door de nazi's als z.g. 'entartete Kunst' bestempeld.
Thijs Bogers (historicus en politicoloog VU A'dam) heeft het in zijn Volkskrantartikel 'Expressionisme, het betere Instagram' o.m. over het enorme contrast tussen het expressionisme en de hedendaagse beeldcultuur. Niet eerder in de geschiedenis bepaalden de consumenten van beelden ook de inhoud ervan, en al helemaal niet op zo'n grote schaal. Maar door de hoeveelheid beelden die constant worden geüpload, beklijft geen enkel afzonderlijk beeld.
Daarnaast zijn al die beelden bovenmatig gericht op het etaleren van uiterlijke schijn. Iedere foto op Instagram geeft een perfect moment weer. Op datingapps zoals Tinder komt maar geen einde aan het aanbod aantrekkelijke mensen. Wat wel beklijft, is de eentonigheid waarmee het leven als fantastisch wordt gepresenteerd en het lichaam als middel wordt ingezet om seksuele aantrekkingskracht uit te oefenen.
Wie echter tabak heeft van alle 'fantastische beelden en uiterlijke schijn' op socials, kan zich in de tentoonstelling 'Duitse Expressionisten' in Singer Laren nog tot 25 augustus a.s. laven aan expressieve kunst.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten