over een wachtkamergesprek

Gisteren zat ik met mijn oude moeder in het Isala ziekenhuis in Zwolle in een wachtkamer van de afdeling Radiologie. In een wachtkamer moet je sowieso wachten, anders zouden ze het geen wachtkamer noemen. Wachten duurt lang, maar toen ik verzuchtte dat we er ook nog eens een half uur te vroeg zaten, ontlokte dat de opmerking bij één van de wachtenden, dat de wachttijden hier wel meevallen. De man sprak uit ervaring. Het was de opmaat voor een praatje over van alles en nogwat. Over banken en zakkenvullers, over politiek en zorgkosten, over jeugd, manieren en gescheurde spijkerbroeken en 'last but not least' over de architectuur van het Isala ziekenhuis. Alles had met elkaar te maken volgens hem, een zooitje was het. Neem dit ziekenhuis, kennelijk zijn stokpaardje, wat moet dit allemaal wel niet hebben gekost? Alles is hier scheef, krom en anders van kleur en materiaal, nergens is een spoor van gelijkvormigheid te ontdekken, (waar ik het trouwens niet mee eens was) klauwen met geld moet het gekost hebben. En dan praat zo'n staatsecretaris over vermindering van zorgkosten. Hij heeft het over 'zorg op maat' leveren! Aan wie, welke maat, wie zijn maat? Wat een gelul! De man bracht zijn grief met verve, maar met een twinkeling in zijn ogen. Hij kon er om lachen, door zijn lichaamstaal kwamen al zijn grieven gevoelsmatig wat genuanceerder over. En eerlijk gezegd was ik het af en toe nog met hem eens ook. Maar jeetje wat een discussie, wel een beetje jammer dat we niet aan een resumé zijn toegekomen. Hij was ineens aan de beurt en weg was ie, hoezo wachten duurt lang?



Of het Isala ziekenhuis in Zwolle, zoals ze zelf zeggen, het mooiste ziekenhuis van Nederland is, kan en wil ik niet beoordelen, maar mooi is het zeker. De insteek van de architecten was om een beter-huis te ontwerpen, in plaats van een zieken-huis. De organische bouwstijl en de groene omgeving moeten het genezingsproces van patiënten versnellen. En dat scheelt uiteraard in de kosten! Architectenbureau Alberts & Van Huut ontwierp al eerder spraakmakende, organische gebouwen, zoals o.a. het hoofdkantoor van ING Bank in Amsterdam, de Gasunie in Groningen en Museum de Buitenplaats in Eelde. De z.g. organische bouwstijl van deze gebouwen is eveneens kenmerkend voor het ontwerp van Isala. De z.g. organische architectuur van Alberts & Van Huut is op antroposofische leest geschoeid. (Denkwijze waarin de geestelijke wereld en het innerlijk erg belangrijk zijn). Toen ik nog op de Academie van Bouwkunst zat in Amsterdam heb ik een aantal keren een college bijgewoond van Ton Alberts (1927-1999). Het ging dan o.a. over Rudolf Steiner (1861-1925) een Oostenrijkse schrijver, esotericus, filosoof en architect. Over het door Rudolf Steiner ontworpen 'Goetheaneum' in de Zwitserse plaats Dornach vlak bij Bazel, een schoolvoorbeeld van organische architectuur. Een monumentaal bouwwerk voor conferenties en tentoonstellingen, maar het is vooral ook een theater en internationaal centrum voor antroposofie.

Rudolf Steiner karakteriseerde de antroposofie als volgt:
Antroposofie is een weg naar inzicht die het geestelijke in de mens met het geestelijke in de kosmos wil verbinden. Zij maakt zich in de mens kenbaar als een behoefte van het hart en van het gevoel. Zij moet haar rechtvaardiging vinden in het vermogen deze behoeften te bevredigen. Alleen diegene die in de antroposofie vindt waar hij vanuit zijn gemoed naar zoeken moet, kan haar waarde erkennen. Daarom kunnen antroposofen alleen mensen zijn die bepaalde vragen over het wezen van de mens en wereld even existentieel ervaren als zij honger en dorst ervaren.

Ik heb nooit afwijzend gestaan tegenover op antroposofische leest geschoeide organische architectuur. Integendeel, ik heb me er in een bepaalde periode zelfs aardig in verdiept. Desalniettemin is het toch nooit echt mijn gedachtengoed geworden, teveel ratio denk ik! Maar mijn verdieping destijds heeft uiteindelijk wel geresulteerd in meer begrip voor deze vorm van architectuur. Vandaar dat ik het gisteren in de wachtkamer van het Isala op dit punt mordicus oneens kon zijn met mijn onbekende gesprekspartner, die echt geen enkele boodschap had aan vormgeving en architectuur-filosofie.