de kolonie van weldadigheden

Vrijdagavond j.l. hebben we op tv weer een aflevering van de 'IJzeren Eeuw' gezien. Deze keer geheel gewijd aan het verhaal van ene Johannes van den Bosch en zijn 'Maatschappij van Weldadigheid' op het Drentse platteland in de negentiende eeuw. Johannes van den Bosch (1780-1844), prominent armoedebestrijder, had kennelijk visionaire inzichten over de invoering van een vooruitstrevend sociaal stelsel en de 'verheffing van paupers uit hun miserabele bestaan'. Het één en ander was voor ons de aanleiding, om daags na de uitzending eens naar Frederiksoord te rijden voor o.m. een bezoekje aan museum 'De Koloniehof'.

Museum 'De Koloniehof'

Bijna 200 jaar geleden, om precies te zijn in 1818, begon het verhaal van de 'Maatschappij van Weldadigheid'. Generaal Johannes van den Bosch kreeg van koning Willem I carte blanche om zijn vooruitstrevende plannen ten uitvoer te brengen. De enorme armoede in Nederland na de Franse overheersing wilde hij bestrijden middels het stichten van landbouwkoloniën. Nieuwe leefgemeenschappen die hun eigen voorzieningen kenden in de vorm van o.a. leerplicht, ziekenfonds en ouderenzorg. De 'Maatschappij van Weldadigheid' liep daarmee ver vooruit op de landelijke ontwikkelingen. Veel van de opgenomen stedelijke paupers wisten zich zo te ontworstelen aan de armoede, en keerden als zodanig kansrijk terug in de reguliere maatschappij.

Museum 'De Koloniehof' brengt het kolonieverleden en zijn bewoningsgeschiedenis op een heldere manier in kaart. Prima, maar wat ons nog meer boeide was de wandeling in de omgeving van het museum. De wandeling door het mooie karakteristieke landschap met zijn vele tientallen monumenten in de vorm van verschillen in bebouwing. Ze vertellen het kolonieverhaal op hun manier. Grappig, hoe idealistisch van opzet ook, verschil moest er wezen! Een boeren koloniehuisje was natuurlijk niet geschikt voor een opzichter of een ambtenaar, laat staan voor een dokter!

Monumenten, sporen van een invloedrijke geschiedenis. We lazen dat het culturele erfgoed van de 'Maatschappij van Weldadigheid' in 2011 op de voorlopige lijs van Werelderfgoed projecten van Unesco is gezet, om zodoende in 2018, het jubileumjaar, de definitieve status te bereiken. Of dit ook gebeuren gaat moeten we nog zien, maar het lijkt mij wel terecht.