vuurtradities

Dit jaar moet het record, dat al 25 jaar staat worden verbroken las ik vanmorgen in de krant. Het betreft de hoogte van het paasvuur in Espelo, waar ze in 1987 met 27,87 meter in het Guinness Book of World Records kwamen. Ik wist niet wat ik zag, allemachtig zeg, dat is nog eens een bos hout voor de deur. En de poppetjes bovenop zijn de jonge mannen uit de Sallandse buurtschap even ten noorden van Holten. Die zijn al sinds november vorig jaar bezig met snoeihout verzamelen. De middenpaal van 51 meter hoog, hebben ze medio januari geplaatst, en sindsdien zijn ze al bezig met de bouw van het paasvuur of 'boake' zoals ze in Espelo zeggen. Met behulp van een ladderwagen van de brandweer moet de 'boake' op Goede Vrijdag a.s. een minimale hoogte van 30 meter hebben bereikt, bij een inhoud van ca. 8000 kubieke meter. Ik zie het helemaal voor me op 1e paasdag, de grootste 'boake' ter wereld, een brandende takkebos van heinde en verre te zien in het weidse Espelose landschap! Van Martin ter Denge (1985) kwam ik in streektaal een aardig gedicht tegen uit 2007 over de beleving van het paasvuur.

Poasken

Stokket de Boake hooge,                            

Bouw Espeloër paasvuur, recordbreker?

foto de Volkskrant 28-3-2012.

stekt den stapel an,

det slöt oe op t ooge,

zulk kooldern at-e kan!

De noabers bouwdn al wèkke,

dn stapel is egröaid.

non knispert doar de tèkke,

zo glöainig mooi, zo t glöait.

Loatt det veur non braandn,

de wöarmte dut oe good.

In alle ummelaandn,

doar roekt ze wa-w non doot.

Heurt dee tèkke knèttern,

den weend den jaankt dr duur,

Non zal t weer zik bèttern,

De keulte geet met t uur.

Alleman keump kiekn,

fles boakebitter met,

Midzomervuur nabij Jyväskylä Finland, eigen foto 21-6-1970.

De weenter mut non wiekn,

den doerdn al zonnen zet.

In dee koolde tiedn

was t bouwn al lang begunn.

Mie duch, non ma-k t liedn,

Det de Leante hef ewunn!

Ik las dat paasvuren tot de z.g. traditionele 'jaarvuren' behoren die in bepaalde streken en jaargetijden ontstoken worden. Oostelijk Nederland schijnt aan de rand van het Europees paasvuurgebied te liggen. Het paasvuur behoort met het meivuur (Waddeneilanden) tot het voorjaarsvuur. Aan een meer in de omgeving van Jyväskylä in Finland heb ik met lokale dorpsbewoners eens op 21 juni om een midzomer(nacht)vuur zitten feesten. En met St. Maarten op 11 november kennen ze in diverse streken het Martinusvuur, een vreugdevuur dat dan aan het eind van de lampionnentocht wordt ontstoken. Dan is er in deze contreien ook nog het midwintervuur, maar dat schijnt in meer of mindere mate te zijn opgegaan of te zijn vervangen door de kaarsjes van het Kerstfeest en/of de oudejaarsvuren tijdens de jaarwisseling. Er zijn ongetwijfeld nog veel meer vuurtradities te noemen. De meningen over het waarom zijn verdeeld, maar ik heb wel begrepen dat praktisch alle vuurtradities gemeen hebben, dat het zeer oude tradities zijn met een sociaal karakter die voortkomen uit het verlangen naar licht en warmte, de vreugde om terugkeer van zon en vruchtbaarheid.
Dat je met al die fikkies en passant ook van je oude rommel afkomt, is natuurlijk mooi meegenomen. Alhoewel er tegenwoordig om milieutechnische redenen alleen snoeihout nog oogluikend wordt toegestaan.

p.s. De 'boake' in Espelo heeft uiteindelijk een hoogte bereikt van 45,98 meter las ik, daarmee is het record van 1987 dus ruimschoots overtroffen!