Palladio & La Biennale di Venezia

Omdat het gros van de bekeken bouwwerken in Venetië door Palladio is ontworpen, refereer ik nog maar een keer aan een eerder door mij geschreven stukje over deze 16e eeuwse bouwmeester. In onderstaande passage uit 'Palladio' van 1 december 2009 gaat het meer over de mens Palladio en zijn betekenis voor de architectuur. Het ging ook met name over de vele villa's die hij in noord-oost Italie heeft ontworpen. Over de eveneens vele door hem ontworpen stadspaleizen en kerken die we toen gezien hebben in Venetië, heb ik het nog nauwelijks gehad. Maar eerst dus nog even Palladio, wie was hij ook alweer?

Andrea Palladio (1508-1580) heeft wereldwijd generaties architecten beïnvloed. En nog is hij bij wijze van spreken de Mozart van de classicistische bouwstijl. Toen hij als jongeman een opleiding als steenhouwer volgde ergens in een restauratieatelier in Vicenza, ging er een wereld voor hem open. Hij ontdekte de antieke beeldhouwkunst van de Romeinen en de Grieken. Hij besefte wat de oude beelden de moeite waard maakte om te bewaren en te herstellen. Perfecte verhoudingen, rust, evenwicht en harmonie. Een principe dat nog tot op de dag van heden opgaat in welke kunstvorm dan ook.
Palladio die zich in toenemende mate met de bouwkunst ging bezig houden, paste deze principes hier ook op toe. Essentieel in zijn ontwerpen waren uitgangspunten als de vrouwelijke rondingen en mannelijke strakheid. Verder handteerde hij drie stellingen waaraan een bouwwerk moest voldoen wilde het volgens hem 'goed' zijn t.w.
a) nuttig en geschikt voor het gewenste doel (programma van eisen)
b) duurzaam en sterk (bouwtechniek incl. uitvoering, calculatie en planning)
c) mooi (vorm en idee).
Vicenza, stad van de renaissance is met deze uitgangspunten als basis vorm gegeven. En in de omgevingen rond Vicenza ontwierp hij een dertigtal villa's, maar ook stadspaleizen en kerken in Venetië, o.a. de kerk van San Giogio Maggiore (1566). Maar dat niet alleen, gebouwen in steden als Washington (het Witte Huis en het Capitool) en vele gebouwen uit de tijd van het Britse imperium in Londen ontstonden volgens deze principes. En ook de vormgeving van de stad van Peter de Grote, Sint Petersburg ontstond met dit uitgangspunt als principe. Veel zuilen, timpanen en bordessen, het classicisme is een bouwstijl die in grote mate met macht, status en gezag verbonden is. Een bouwstijl waarvan Palladio de grondlegger is.

Een aantal van de vele gebouwen en projecten in Venetië die we nader bekeken hebben tijdens de architectuurexcursie, heb ik aangegeven op de plattegrond in het hart van bovenstaande collage t.w. 1. Architectuur Biennale 2. Kunst Biennale 3. Theater del Mondo (architect Aldo Rossi) 4. San Giorgio Maggiore (1560-1562, architect Palladio) 5. San Francesco della Vigna (voorgevel, na 1562, architect Palladio) 6. Il Redentore (1576, architect Palladio) 7. Le Zitelle (verbouwd, 1579-1580, architect Palladio).

De Biënnale van Venetië die sinds 1895 om de twee jaar gehouden wordt, is een toonaangevende internationale kunstmanifestatie. De kunstbiënnale wordt op oneven jaren gehouden, de architectuurbiënnale op de even jaren. Ik las dat in 2010 het NAi bureau Rietveld Landscape gevraagd heeft om als curator invulling te geven aan de tentoonstelling in het Nederlandse paviljoen. Ronald Rietveld, die in 2006 de Prix de Rome Architectuur won, zoekt architectonische antwoorden op belangrijke maatschappelijke vraagstukken: overstromingen, de voortschrijdende verstedelijking, extreme regenval en droogte, ecologie en duurzaamheid, infrastructuur, de veranderende betekenis van de openbare ruimte. Rietveld omschrijft zijn ontwerpen als strategische interventies, zorgvuldig gekozen ingrepen in stad of land die gewenste ontwikkelingen in gang zetten. Rietveld Landscape benut de kracht van grootschalige ontwikkelingen en processen om bestaande kwaliteiten een nieuwe context en betekenis te geven. Door krachten te bundelen en disciplines te verbinden, brengen zij verandering tot stand. Aan Rietveld Landscape is gevraagd om in het Nederlands paviljoen een statement te maken over de potentie van landschapsarchitectuur, stedenbouw en het publiek domein. Het doel is om met de expositie zowel ontwerpers als opdrachtgevers en beleidsmakers te inspireren en te stimuleren om de potentie die het ontwerpvak heeft, ten volste te benutten en zo dichterbij de oplossing van grote maatschappelijke vraagstukken te komen. Een geometrisch lijnenspel en een hangend stadslandschap in tentoonstelling Vacant!
De installatie Vacant NL, where architecture meets ideas, roept de Nederlandse overheid op om het enorme potentieel aan inspirerende, leegstaande gebouwen uit de 17e,18e,19e ,20e en 21e eeuw te benutten voor creatief ondernemerschap en innovatie. Het Nederlandse paviljoen van blauw schuim moest te denken geven. De twaalfde editie van de architectuurbiënnale in Venetië heeft destijds van curator Kazuyo Sejima als titel gekregen: People meet in architecture.

Avondsfeer aan de 'Viale dei Giardini Pubblici' nabij de Kunstbiënnale.

Het drijvende Theater del Mondo tijdens de Biënnale van 1979 van architect Aldo Rossi (1931-1997). Het lichtgewicht bouwwerk uit steigerplanken en buizen, met zijn blauw geschilderde gevelbanden, is verloren gegaan na de Biënnale.

Kerk en klooster San Giorgio Maggiore op gelijknamig eiland ten oosten van Giudecca, architect Palladio, 1560/1566.

Voorgevel kerkgebouw San Francesco della Vigna, stadsdeel Castello, architect Palladio, 1562.

Il Redentore, kerkgebouw op eiland Giudecca, stadsdeel Dorsoduro, architect Palladio, 1576.

Le Zitelle, kerkgebouw op eiland Giudecca, stadsdeel Dorsoduro, toegeschreven aan architect Palladio (controversieel), 1579/1580.