over een etentje en het Merwedeplein

Onlangs hadden we bij onze goede vrienden H en M in Amsterdam weer het jaarlijkse etentje, een traditie die al 34 jaar stand houdt. (Zie o.m. mijn stukjes 'etentje' van 6-2-'07; 'VDLetentje' van 22-1-'11 en 'eenzaamheid' van 12-4-'12). Lange tijd zijn we met z'n veertienen geweest, deze keer waren we slechts met z'n tienen. Twee hadden de griep en twee zijn er in de loop der jaren overleden. Evengoed was het weer een genoeglijk avondje bij H en M. Er was, zo als we zo langzamerhand van ze gewend zijn, weer volop te eten en te drinken, deze keer op de Mexicaanse toer, heerlijk. Petje af, vooral voor M, het verdient respect hoe ze dat toch altijd weer fikst!

Al sinds midden jaren zeventig wonen H en M op het Merwedeplein in de Rivierenbuurt. Het Merwedeplein is een fraaie rustige woonbuurt achter de wolkenkrabber, gebouwd en ontstaan in de jaren twintig, begin jaren dertig naar een ontwerp van de Amsterdamse architect J.F. Staal (1879-1940). Een gewilde buurt, bekende Nederlanders wonen er of hebben er gewoond zoals o.a. Mary Dresselhuys en Cees Laseur. Maar de bekendste was Anne Frank, ze woonde hier in hetzelfde woonblok een paar portieken verderop in exact een zelfde woning als waarin we nu zo lekker zaten te eten. Het is allemaal lang geleden, maar evengoed intrigerende gedachten die me tijdens het etentje even bezig hielden.

Anne Frank met haar vriendinnetjes Eva Goldberg (L)
en Sanne Ledermann (M) op het Merwedeplein, juli '36

Het voormalige woonhuis van Anne Frank op Merwedeplein 37/2, waar de familie Frank woonde van 1933 tot juli 1942, is in 2004 gekocht door woningcorporatie Ymere. De nieuwe eigenaar heeft de woning op basis van onderzoek en gegevens van de Anne Frank Stichting volledig gerestaureerd in de oorspronkelijke stijl. Laag voor laag is het behang verwijderd, op sommige muren zelfs zes lagen. Tevens werd het schilderwerk onderzocht, en werden de bevindingen vertaald naar die moderne materialen die geschikt zijn om met oude technieken het oorspronkelijke resultaat te benaderen. De gehele woning ademt nu weer de sfeer van de jaren dertig uit. De woning heeft sinds de restauratie in 2005 een bestemming als tijdelijk onderkomen voor buitenlandse schrijvers. In samenwerking met de Stichting Vluchtstad Amsterdam kunnen schrijvers die in eigen land onderdrukt worden, hier vrij van bedreiging of censuur schrijven. Een mooiere bestemming voor deze plek is volgens mij nauwelijks denkbaar.

De familie Frank op het Merwedeplein t.w.
Margot, vader Otto, Anne en moeder Edith.

De ouders van Anne Frank vluchtten in 1933 naar Nederland, in het vertrouwen dat ze hier veilig waren. Niets was minder waar. Op 6 juli 1942 moest de familie Frank, na 9 jaar op het Merwedeplein 37/2 te hebben gewoond, onderduiken voor de Duitse bezetter. Na twee jaren op de Prinsengracht ondergedoken te hebben gezeten werd de familie verraden en gedeporteerd. Gedeporteerd via Westerbork naar het vernietigingskamp Auschwitz en later Bergen-Belsen waar Anne, 15 jaar oud, stierf, vermoord door de nazi’s. Dat is en blijft moeilijk voor te stellen, als je de foto’s ziet van Anne als vijf jarig meisje, spelend voor het huis op het Merwedeplein, een sokje afgezakt, vrolijk lachend in de zon.

Sinds 2005 staat er een standbeeld van Anne Frank op het Merwedeplein, gemaakt door de Nederlandse kunstenares Jett Scepp (1940). Met dit standbeeld, (ik vind trouwens dat ze veel ouder wordt afgebeeld dan ca. 13 jaar, het lijkt wel een oud vrouwtje), wordt de herinnering aan Anne letterlijk vastgezet. Opdat wij niet vergeten!

Otto Frank zei in 1967 in de documentaire ‘The Legacy of Anne Frank’ Wat er gebeurd is kunnen we niet meer veranderen. Het enige dat we kunnen doen is van het verleden leren en beseffen wat discriminatie en vervolging van onschuldige mensen betekent. Wij mogen nooit vergeten hoe gemakkelijk onderdrukking, uitsluiting en discriminatie onze wereld in kunnen sluipen. Een tot op de dag van heden nog zeer actueel onderwerp. Bijna overal ter wereld worden heden ten dage de grondrechten, volgens de verklaring van de rechten van de mens, in meer of mindere mate ernstig geschonden!