Modernistische architectuur

Het geboortehuis van Pieter Cornelis Mondriaan (1872-1944) staat aan de Kortegracht 11 in de Amersfoortse binnenstad. Hij heeft daar met z'n ouders de eerste acht jaar van zijn leven gewoond. Op initiatief van mijn voormalige werkgever architect Leo Heijdenrijk (1932-1999) en zijn vrouw Cis is daar sinds 1994 het z.g. Mondriaanhuis gevestigd. Een museum waar je kennis kan maken met het leven en werk van de wereldberoemde kunstenaar. Voorts zijn er tentoonstellingen van kunstenaars die door Mondriaan zijn geïnspireerd.

Mondriaanhuis, gevel aan de Kortegracht.

Oorspronkelijk bestond het pand uit twee huizen, die in 1869 werden verbouwd tot een woonhuis en een school. De vader van Mondriaan was hoofdonderwijzer op de school en de familie ging in het woonhuis wonen. Zowel het woonhuis als de school zijn typisch negentiende eeuwse gebouwen met een wit gepleisterde gevel en grote glas-in-lood ramen. De panden bestaan uit twee woonlagen en hebben een rood pannendak met kleine dakkapellen. In 1985 richtten Heijdenrijk en zijn vrouw de Stichting Mondriaanhuis op. Het doel was om een documentatiecentrum in het geboortehuis van Mondriaan te vestigen. Daarnaast wilden ze de vervallen panden, die inmiddels tot Rijksmonument waren verklaard, restaureren. In 1989 kwam het documentatiecentrum er, niet in het geboortehuis zelf, maar in een pand ernaast. Het geboortehuis en het pand ernaast werden met behulp van sponsors en subsidie aangekocht en gerestaureerd door de Stichting De Nieuwe Beelding van het echtpaar Heijdenrijk. De voorgevel van het geboortehuis werd in 1992 zo verbouwd dat ze weer het uiterlijk kreeg dat ze rond 1900 had gehad.

Mondriaanhuis, gevel aan het Schelvissteegje

Het Mondriaanhuis is vanaf 2001 een Museum voor Concrete en Constructieve Kunst geworden. Vanaf toen zijn er een aantal aanpassingen en verbouwingen geweest aan het pand. De laatste verbouwing dateert geloof ik van 2009, toen het museum o.m. ook een ingang heeft gekregen in de achtergevel aan het Schelvissteegje. Het is een leuk museumpje, trouwens de laatste keer dat we er waren was in 2010! (Zie mijn stukje 'Mondriaanhuis' van 25 augustus 2010).
De huidige tentoonstelling 'Mondriaanhuizen', Modernistische architectuur in de hedendaagse kunst, is een selectie hedendaagse kunst, gekenmerkt door een hernieuwde belangstelling voor modernistische architectuur. Het modernisme van begin 20e eeuw was sterk utopistisch van karakter. Beeldend kunstenaars, architecten en musici geloofden in een maakbare, ideale maatschappij. In de huidige tijd, waarin het utopisme definitief tot het verleden lijkt te behoren, politieke ideologieën gesneuveld zijn en het globalisme de machtsstructuren in de wereld sterk heeft bepaald, valt in de hedendaagse kunst een opvallende tendens te bespeuren van verbeelding van modernistische (bouw)kunst.


In het geboortehuis van Piet Mondriaan, de modernist bij uitstek, wordt deze tendens in een verrassende groepstentoonstelling in beeld gebracht. In de tentoonstelling 'Mondriaanhuizen' hebben we werk van diverse kunstenaars gezien t.w. Annemieke Alberts, Michael van den Besselaar , Henk van den Bosch, Aldo van den Broek, Liesbeth Doornbosch, Cécile van Hanja, Wessel Huisman , Monique Kwist, Oscar Lourens, Jan van de Pavert Jan Ros, en Hans Wilschut.