starchitect

'De spannende gebouwen van starchitect Ma Yansong veroveren de wereld' las ik j.l. vrijdag 30 november in de V bijlage van de Volkskrant. Starchitect ? Mogelijk dat ik even niet heb opgelet, maar voor zover ik mij herinner was ik deze woordspeling in de architectuur nog niet eerder tegengekomen.

Architect Ma Yansong (Peking, 1975) studeerde aan het Beijing Institute of Civil Engineering and Architecture en deed een masteropleiding aan de Universiteit van Yale. Daar kreeg hij onder meer les van beroemde architecten als Peter Eisenman en Zaha Hadid. Vooral de Brits-Iraakse Hadid, die volgens hem geen dozen tekende maar curves, inspireerde Ma om tot organische architectuur te komen. In 2004 richtte Ma het bureau MAD op, het eerste Chinese bureau dat op internationaal niveau ging werken. Ma's alternatief voor het rationele modernisme is een intuïtieve benadering. Hij werkt niet met geometrische patronen, maar met onregelmatige vormen, vooral met rondingen. Zijn ontwerp uit 2005 voor de onlangs opgeleverde 'Absolute Towers' in Toronto, Canada betekende voor hem de internationale doorbraak.

En nou heeft hij dus ook een project lopen op de prestigieuze Amsterdamse Zuidas. Het stedenbouwkundige plan voor deze zakenwijk vond hij maar ouderwets. Die rigide gridstructuur, die doosvormige gebouwen, torens kon hij ze nauwelijks noemen, met hun suffe geveltjes, die nota bene ontworpen zijn door architecten met grote namen als Rafael Vinoly, UN Studio en Erick van Egeraat, afgrijzelijk. En nu worden dat soort gebouwen in China ook nog klakkeloos gekopieerd. Het is vooral een economisch model, het gaat over efficiency en duidelijke regels. Maar Ma vindt al die uniforme dozen maar niks, hij vindt ze onmenselijk. Hij is zoals gezegd in zijn ontwerpen voor de intuïtieve en meer organische benadering. Voor duurzaamheid en leefbaarheid, maar hebben we dat ook al niet veel eerder gezien?

Want nieuw is die benadering helemaal niet. Organische architectuur is een stroming in de architectuur die rond 1900 opkwam, al meer dan een eeuw geleden. Een stroming die voortkwam uit een zoektocht naar een nieuwe stijl en moest passen bij de eigen tijd, zonder dat werd teruggegrepen op stijlkenmerken uit het verleden. Verder probeerden ze met die stroming een oplossing te bieden voor de sterke industrialisering en het gebruik van nieuwe materialen. Belangrijke grondleggers van de organische architectuur waren o.a. Gaudí, Hundertwasser, Steiner en Wright. Enkele voorbeelden van organische architectuur zijn o.a. de Sagrada Família in Barcelona; het Goetheanum in Dornach; het Gasuniegebouw in Groningen en het hoofdkantoor van ING Bank in Amsterdam.

Maar goed nu de Chinese starchitect Ma Yansong ook in Nederland voet aan de grond heeft gekregen, gaan we er in de nabije toekomst aan de Amsterdamse Zuidas mogelijk een paar iconen van organische bouwkunst bijkrijgen. Mooi, maar ook wel bijzonder in een tijd, dat in onze contreien iconen in welke stroming van architectuur dan ook, sinds de economische crisis min of meer taboe zijn verklaard.