Ruim een eeuw, om precies te zijn van 1816 tot 1919, lag Neutraal Moresnet, een dwergstaatje met een oppervlak van 3,44 km2, ten zuiden van Vaals. Om een beetje een idee te krijgen van de grootte, Tiengemeten, een eilandje in het Haringvliet is met een oppervlakte van 10,5 km2 ruim drie keer zo groot. Echter een vorstendommetje als Monaco is met een oppervlak van slechts 2,02 km2 weer kleiner. Het dwergstaatje is ontstaan na de val van Napoleon. Door de aanwezigheid van een zinkmijn op een gebiedje onder Vaals, konden de overwinnaars uit De Nederlanden en Pruisen het destijds maar niet eens worden over de aanspraak op dat gebiedje. Ze kwamen echter tot een compromis t.w. een driehoek binnen de grenzen van de gemeente Moresnet. De Nederlanden kregen het westelijk deel, (na 1830 België) het oosten was voor Pruisen, en wat er tussen lag, afgebakend door rechte lijnen, werd Neutraal Moresnet, met de zo begeerde zinkmijn. Er ontstond in de eeuw van haar bestaan een vorm van 'nation building' plannen voor een eigen munt en postzegel, toch maar inkomstenbelasting innen en een nieuwe taal, het Esperanto. Aldus onderzoeksjournalist en schrijver Philip Dröge in zijn pas verschenen boek 'Moresnet-Opkomst en ondergang van een vergeten buurlandje'. Zo werkt het kennelijk, geef mensen grenzen en ze worden een land.
Maar het dwergstaatje groeide volgens de Belgische cultuurhistoricus, archeoloog en schrijver David Van Reybrouck (1971) ook uit tot een eldorado voor desperado's. Een vrijstaat voor lieden waar iets mee was of die iets op hun kerfstok hadden. Gasten die bijvoorbeeld de dienstplicht wilden ontvluchten, belastingontduikers, smokkelaars, ongewenst zwangeren, allerhande gelukzoekers en dames van lichte zeden. Het alcoholgebruik was fors maar men had er weinig te vrezen, er kon veel. Het was dus een staatje met twee gezichten. De pastoor had er veel te zeggen. De mijn bedreef er sociaal paternalisme, en regelde alles. Een redelijk loon, huisvesting, onderwijs, sociale voorzieningen en het verenigingsleven. Terwijl vlakbij in Luik veel stakingen waren, heeft het socialisme er nooit voet aan de grond gekregen. Het was een marginale samenleving in de regio, en alles bij elkaar genomen knap dociel. Maar na de 1e wereldoorlog was het over en uit met de pret in Neutraal Moresnet. Het Göhlthal museumpje in Kelmis is wat er nog over is van dit unieke detail uit de Europese geschiedenis. Van de 60 grenspalen die ooit de grens aangaven, staan er volgens Bartjens nog ruim 50 op hun plek. Ze markeren na bijna een eeuw nog steeds de vroegere grens, alsof het landje nog bestaat. Een markante herinnering aan het ooit zo unieke dwergstaatje.
Na de 1e Wereldoorlog schijnt de Belgische staat in dit gebiedje behoorlijk te hebben gesold met de rechten van de mens. Met name de Duitstaligen waren de pineut. Omgaan met marginale groepen in de samenleving vond men toen evenals nu knap lastig. Volgens George Friedman (1949), een Amerikaanse politicoloog, toont de huidige vluchtelingencrisis aan dat de Europese Unie steeds minder belangrijk wordt. Binnen de EU is men nog amper bereidt om vluchtelingen op te nemen. Landen trekken zich weer terug achter hun grenzen van vóór het Schengenakkoord. Een grote groep binnen het electoraat, maar vooral ook veel hotemetoten uit het bedrijfsleven en de Europese diplomatie schijnen de mening van Friedman te delen. We worden middels de vluchtelingencrisis geconfronteerd met een toenemende irrelevantie van de EU, terwijl de EU hardstikke relevant is omdat de vluchtelingencrisis alleen kan worden opgelost als de lidstaten bij elkaar blijven! Hoe de huidige problemen binnen de EU zich zullen gaan ontwikkelen is een beetje koffiedik kijken. Het is een crisis van formaat, maar niet de eerste. Crisis en crisismanagement hebben de dynamiek van de Europese integratie door de jaren heen behoorlijk bepaald. Daarbij heeft de Europese Unie veel ervaring opgedaan in het beheersen van tegenstellingen en conflicten tussen lidstaten door een evenwichtige, op consensus gerichte belangenafweging in gemeenschappelijke structuren. Met andere woorden, er is nog hoop!
1 opmerking:
Als de vluchtelingen nu een zak met geld meebrachten,zouden ze dan wel geaccepteerd worden?
Een reactie posten