Wees creatief!

Leef vrij! Wees creatief! Volg niemand! Het zijn uitspraken van Friedensreich Hundertwasser (Wenen, 1928 - Queen Elizabeth in Nw. Zeeland, 2000) die ik afgelopen zaterdag las in het kinderatelier van het Cobra Museum in Amstelveen. Onderdeel van de expositie daar van vroeg werk van Hundertwasser, die met zijn kleurrijke kunst ineens weer volop in de belangstelling staat. Dat is weleens anders geweest, veel z.g. kenners haalden lange tijd hun neus op voor het werk van de Oostenrijkse kunstenaar. Ze vonden het allemaal maar kitsch, bovendien verkwanselde hij zijn werk, evenals bijvoorbeeld tijdgenoot Corneille deed, te royaal aan de commercie. Op placemats, luciferdoosjes, ansichtkaarten, en andere prullaria in de markt kon je werk van Hundertwasser tegenkomen. Maar toen een Oostenrijkse kunstkenner, ene Harold Krejci, op een gegeven moment in het verleden van zijn landgenoot dook, kwam hij tot nieuwe inzichten. Hundertwasser's vroegere werk verdiende volgens Krejci door de grote kwaliteit wel degelijk het predikaat 'kunst'. De immer als randfiguur geziene Hundertwasser, liet met zijn werk zien dat hij een belangrijke, toonaangevende avant-garde kunstenaar is geweest. De expositie in het Cobra Museum, die eerder ook in het Weense Museum Belvedère te zien is geweest, geeft hem dan ook een verdiende plaats in de moderne kunstgeschiedenis. Het zoeken naar vrijheid en spontaniteit was ook voor Hundertwasser een primair belang.

The Garden of the Happy Dead, 1953.

In de tentoonstelling in Amstelveen zien we een jonge Hundertwasser die in de kunst graag experimenteert, en aldoende tot oorspronkelijk werk komt, legt Katja Weitering (artistiek directeur Cobra Museum) uit. Daardoor ga je hem beter begrijpen, de expositie werpt een geheel nieuw licht op het werk van Hundertwasser en maakt duidelijk dat hij een belangrijke tijdgenoot van de Cobra-groep was. Even als tijdgenoot Corneille behoorde hij tot de groep kunstenaars die na de Tweede Wereldoorlog in Parijs zochten naar nieuwe vormen van vrije expressie. Zij vormden de avant-garde in de internationale kunstwereld. Behalve vroege werken van Hundertwasser zagen we in de tentoonstelling ook werken van kunstenaars waarmee Hundertwasser in contact stond. Zoals Dubuffet, Fontana, Klein, Manzoni, Tajiri, Constant, Corneille, Arnulf Rainer en de japanse avant-gardisten Sugai, Kito, Hiroshige en Hokusai, Takamatsu en Tanaka. Hundertwasser was goed bevriend met Tajiri, die hem sterk beïnvloedde.

Rain of Blood Dropping into Japanese Waters Located in .. .. . .. 1961.

De rechte lijn is goddeloos! heet de expositie in het Cobra Museum. Die rechte lijn fungeerde bij Hundertwasser als symbool voor het rationalisme van de moderne tijd. Onze samenleving hing volgens hem aan elkaar van uniformiteit. En dat belemmerde de mens zich creatief te uiten en vrij te leven, Hundertwasser zag daarin de ondergang van de mensheid. Je komt in zijn werk dan ook nauwelijks een kaarsrechte streep tegen. De Oostenrijker koos bewust voor de spiraal als vorm voor begrippen als geboorte, beweging, leven en dood. Velen kennen de z.g. spiraalschilderijen wel van de reproducties, maar sta je met je neus recht voor zo’n kleurrijk werkstuk, dan barst er een bijzondere fascinatie los die de gelaagdheid in het schilderij openbreekt. Het werk van Hundertwasser is ook niet zo eenduidig als vaak wordt gedacht. Basiselementen kleur en lijn worden in oneindig veel variaties toegepast. En commercialisering van zijn werk paste ook binnen zijn filosofie, want Hundertwasser stelde dat kunst van iedereen is. Volgens Hundertwasser is de mens van nature creatief en moet die zich ook creatief uiten, hij zag dat min of meer als een verplichting.

Wenen, Hundertwasserhaus, 1983-1986.

Toen we enkele jaren geleden in Wenen waren (Zie mijn stukje 'Wenen' van 4 november 2009) hebben we ook het Hundertwasserhaus bekeken, een toeristische trekpleister in de Kegelgasse. Friedensreich Hundertwasser wilde met dit niet alledaagse bouwwerk een droom verwezenlijken, enwel een huis waarin mensen volgens zijn maatstaf konden wonen en vrij konden zijn. Hundertwasser heeft met medewerking van de Oostenrijkse architect Joseph Krawina (1928) een volledig asymmetrisch gebouw ontworpen, zonder rechte lijnen en vlakken maar met kronkelige gangen en veel kleur en flora. In het in 1983-1986 gebouwde complex bevinden zich 52 woningen, 4 winkelpanden en 19 dakterrassen waarvan 3 gemeenschappelijk.
Een kleurrijk en vrolijk geheel, aardig bouwwerk ook wel, maar ik zou er denk ik niet in willen wonen. Architectuur is meer dan het verschil tussen krom en recht!