Sluis

Unieke sluis 'Paradepaardje van kanaal in wording' las ik gisteren in de Volkskrant. Een stuk van Peter de Graaf over de sluis in het nieuwe traject van de Zuid-Willemsvaart bij Den Bosch. Een megaproject waar iedereen heb ik gemerkt die tegenwoordig in Den Bosch moet zijn tegen wil en dank mee te maken krijgt. Tot aan de oplevering eind volgend jaar zijn ze daar van wegomleggingen en opstoppingen voorlopig nog niet af. Daarentegen is de verwachting, dat alle ellende na afronding van dit project door de verbeteringen gauw vergeten zal zijn.
In waterbouwkundige werken ben ik altijd geïnteresseerd, dus ben ik eens even goed voor het stuk van de Graaf gaan zitten. Waarom zou ik niet weten, met mijn zeilboot had ik daar nooit wat te zoeken, ik heb gewoon een hang naar water en alles wat daar mee samenhangt. Sowieso een bijzonder project toch, waar en wanneer wordt in dit overvolle landje nog een kanaal gegraven? Mogelijk dat een weg- en waterbouwkundig studietje, die ik vroeger een blauwe maandag heb gevolgd ook nog een beetje debet is aan mijn interesse voor dit soort projecten. Hoe dan ook, het zij zo.

Het 123 km lange, in 1826 onder koning Willem I in gebruik genomen kanaal van Maastricht naar De Bosch, kwam tot stand als alternatief voor de Maasroute. Met name de binnenstad van Den Bosch vormde in de huidige tijd een knelpunt voor zowel het scheepvaartverkeer (klasse II, laadvermogen 400-650 ton) als voor het wegverkeer (files door o.a. bruggen).
Na een lange voorstudie die al in de jaren zestig van de vorige eeuw begonnen is, heeft men drie jaar geleden onder CDA-minister Camiel Eurlings daarom besloten de Zuid-Willemsvaart bij Den Bosch over een lengte van 9 kilometer om te leggen, kosten 430 miljoen euro. Volgens bartjes een grote stap op weg naar een duurzamer en beter bereikbaar Brabant over water. Door de omlegging hoeven er in 2015 geen grote schepen meer door de binnenstad van Den Bosch te varen. Dan kunnen zogenaamde klasse IV schepen, laadvermogen 1000-1500 ton, vanaf de havens van Rotterdam, via de Maas en de Zuid-Willemsvaart naar Veghel varen.

Meer vervoer over water betekent ook minder uitstoot van CO2 en fijnstof door een vermindering van het vrachtverkeer op de weg. Ook zal het aantal files in Brabant afnemen; een klasse IV schip kan namelijk zo’n honderd vrachtwagens van de weg halen. De omlegging van de Zuid-Willemsvaart zal de Brabantse economie daarnaast een forse impuls geven. De provincie staat immers bekend om haar hoogwaardige industrie en exportgeoriënteerde activiteiten. Veel multinationals hebben een vestiging in Zuidoost-Brabant. Zij maken voor de aan- en afvoer van goederen steeds vaker gebruik van het Brabantse kanalenstelsel. Ook de leefbaarheid in De Bosch gaat erop vooruit. Grote schepen hoeven vanaf 2015 immers niet meer door de historische stadskern te varen. Openstaande bruggen met rijen wachtende auto’s horen hierdoor tot het verleden.

De in aanbouw zijnde sluis in de omlegging bij Empel nabij Den Bosch wordt dus door Peter de Graaf een paradepaardje genoemd, een unieke sluis. Maar wat is er nou eigenlijk zo bijzonder aan die nieuwe sluis tussen de Maas en de Zuid-Willemsvaart?

Sluishoofd.

Drie dingen t.w. de enorme sluishoofden van gewapend beton aan beide einden van de sluiskolk zijn vanwege hun constructie bijzonder. Daarnaast neemt de sluis de waterstand van de Maas of de Zuid-Willemsvaart aan. Dat lijkt mij niet zo bijzonder voor een sluis, dat is juist een kerntaak van een sluis zou ik zeggen. Het bijzondere is echter dat deze sluis het water met slechts een enkele draaideur ook kan keren, de sluis heeft derhalve een dubbelkerende functie. Doch het meest bijzondere is dat er ook een dijk om de sluis komt. Zo is er als de sluis helemaal onder water zou komen te staan, toch nog extra bescherming bij extreem hoogwater.

Dijklichaam rondom het sluiscomplex.

I.p.v. dubbele puntdeuren die meestal worden toegepast in sluizen met een dubbele keerfunctie, is er gekozen voor een zware enkele stalen draaideur van ca. 13 bij 13 meter voorzien van speciale grendels. De sluiskolk van de nieuwe sluis is 110 meter lang en minimaal 12,6 meter breed. Geweldig, als alles dus volgens planning verloopt, kunnen hier eind 2014 de eerste klasse IV schepen worden geschut!