De eerste beelden van de film 1917 zagen er allesbehalve desolaat uit, daarvoor moest je de andere kant uit kijken. Zover het oog reikte, en dat was aardig ver in het vlakke land van Vlaanderen en Noord-Frankrijk, zag ik een lieflijk landschap badend in de lentezon. Maar ook een bedrieglijk landschap op deze ogenschijnlijk zo vredige ochtend. Want al snel werden de twee Britse soldaten Schofield en Blake, die op de voorgrond lagen te rusten, er door hun sergeant op uit gestuurd voor een zeer riskante missie.
(Ik moest even denken aan Armando (1929-2018), aan zijn sinds de jaren 70 veelvuldig uitgewerkte thema 'Schuldig landschap'. Reeksen tekeningen en schilderijen heeft hij over dit onderwerp gemaakt.
Een schuldig landschap noemde Armando een landschap dat heeft zien gebeuren, want in landschappen, in de schone natuur, vinden vaak de afgrijselijkste opvoeringen plaats. Veldslagen, sluipmoorden, man tegen man, aanleg en onderhoud van kampementen, barakken en plekken ter kwelling van weerloze schepsels. Voornoemd landschap heeft zich daar nooit iets van aangetrokken, is zelfs zo schaamteloos geweest om gewoon door te groeien, het is een schande, ik raak er nooit over uitgesproken. De confrontatie natuur-cultuur is een onbarmhartig gebeuren, dat gaat met pijn gepaard, geloof dat maar. Ja ja, ik weet wel, het is zinloos om de natuur schuldig te noemen, maar kunst is ook zinloos, daarom is kunst zo onontbeerlijk. En gewetenloos, Sinngebung des Sinnlosen, schuldig landschap dus. Jammer dat het je ontgaan is.
Uit: Schoonheid is niet pluis, verzameld proza, Amsterdam, 2003)
Aangezien dat communicatie tussen twee Britse kampen niet meer mogelijk is, moeten Schofield en Blake van hun leiding persoonlijk een boodschap afleveren aan een Brits bataljon dat een paar kilometer verderop ligt, en van plan is een aanval uit te voeren op z.g. terugtrekkende Duitsers, maar dat een hinderlaag blijkt te zijn. Om een bloedbad te voorkomen moet de Britse aanval daarom z.s.m. in ieder geval binnen een aantal uren worden verijdeld, want anders is het te laat. Dat de broer van Blake zich ook nog eens in dat bataljon bevindt, maakt de zaak nog spannender.
De tocht van beide jongens door het verscheurde, kapot geschoten niemandsland vol ruïnes, bomkraters, verlaten Duitse loopgraven, verkoolde bomen, halfvergane lijken, kadavers van paarden en krioelende ratten is een ware helletocht. Een tocht van eindeloze dreiging, het gevaar schuilt achter ieder obstakel. De helse realiteit van deze z.g. 'vergeten oorlog' wordt ook nog eens versterkt door de manier van filmen. Zelden een oorlogsfilm gezien die op zo'n meeslepende manier is gebracht!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten