In het Drents Museum in Assen hebben we onlangs drie tentoonstellingen gezien. De 'stillevens' van Arnout van Albada en de 'dode dieren' van Adriana van Zoest waren prachtig geschilderd, maar hadden we evengoed vrij snel gezien. We kwamen deze keer primair voor de expositie van een groep Russische schilders met de geuzennaam 'Peredvizhniki', het Russisch voor zwervers of trekkers. Een 19de-eeuwse kunstenaarsgroep waartoe grote schilders als Ilja Repin, Valentin Serov, Konstantin Makovsky en vele andere kunstenaars die moeilijke onderwerpen als sociaal onrecht en honger in hun werk aan de kaak durfden te stellen. Hun sociaalkritische schilderijen waren controversieel en werden een wapen in het debat over sociale hervormingen. Met een helder en fris kleurgebruik werd het harde dagelijks bestaan in al zijn facetten tot kunst verheven. De schilderijen van de 'Peredvizhniki' in Assen worden in grote lijnen aan de hand van vijf thema's getoond t.w. armoede en onrust, verhalen van het volk, een nieuw landschap, op zoek naar de ziel en een eigen geschiedenis.
Eén van de mooiste, zo niet het mooiste schilderij van de expositie, vind ik de 'Wolgaslepers'. Een groep mannen sleept een boot door het water van de rivier. In de kunst van de Peredvizhniki staat de gewone of zelfs straatarme Rus centraal, zo ook op dit schilderij. Ilya Repin (1844-1930) is voor dit schilderij twee zomers lang opgetrokken met 'Wolgaslepers' om ze vast te leggen. Voor die tijd ongebruikelijk, want doorgaans kregen de schilders destijds hun opdrachten van de staat. In 1873, na drie jaar werken, had Repin het schilderij klaar. Het wordt ook wel de 'Nachtwacht van Rusland' genoemd. Het symboliseert de armoede en slechte leefomstandigheden in het Rusland van die tijd. Een groot, imponerend en realistisch schilderij.
Een ander zeer opvallend schilderij is de 'Kusceremonie' uit 1895 van Konstatin Makovsky (1839-1915). Het is met een afmeting van ongeveer vijf bij drie meter het grootste doek van de tentoonstelling. De 'Kusceremonie' is een volksverhaal, het vertelt het verhaal van vorst Serebriany, die vermoedt dat zijn vrouw een geheime verhouding heeft. Op een feest liet hij alle mannelijke gasten de hand van zijn echtgenote kussen. Degene die zenuwachtig werd, was volgens Serebriany de geheime minnaar.
Het portret van 'Graaf Feliks Feliksovich Sumarokov-Elston' uit 1903 is in meerdere opzichten bijzonder. De Peredvizhniki blonken uit in hun portretten. De Russische portretkunst bestond in die tijd uit afbeeldingen van iconen met heiligen en statische schilderijen van aristocraten. De Peredvizhniki sloegen een andere weg in en lieten mensen zien zoals ze waren. 'Graaf Feliks' (1887-1967), de latere vorst Yusupov, wordt door Valentin Serov (1865-1911) afgebeeld als een verwende jongen. De jongen ging de geschiedenis in als het brein achter de moord op Grigori Raspoetin (1869-1916). Raspoetin was een geestelijk leidsman die veel invloed had op de tsarina en de tsaar. Het speelde zich af in de tijd net vóór de Russische revolutie die in 1917 begon.
Drie prachtige schilderijen, zomaar een greep uit de ruim 70 prachtige schilderijen van 36 verschillende kunstenaars van de 'Peredvizhniki' die we daar hebben bekeken. Een bijzonder mooie tentoonstelling!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten