embouchure

Bombardon, ringbas, helicon kortom een bastuba om mee te marcheren, de voorloper van de huidige generatie sousafoons. Mijn vader toeterde vroeger op een bombardon bij de plaatselijke fanfare, dezelfde fanfare waar ik toen als apetrotse 11 jarige tamboer m'n best deed op de snaartrom. Samen gingen we naar de repetities en naar de diverse uitvoeringen. Op een keer, we hadden tijdens een uitvoering op straat o.a. de Colonel Bogey March gespeeld (een mars die mij, als ik hem hoor tot op de dag van heden nog altijd kippevel bezorgd) vertelde hij me na afloop thuis, dat hij de laatste tijd problemen had met zijn embouchure. Ammezuur zei hij, een nogal breed begrip, een combinatie van factoren t.w. lipstand, mondstukdruk, lipspanning, lipcompressie en luchtstroom. Bij hem betrof het met name de luchtstroom, het kwam er eigenlijk op neer dat hij onder het toeteren in ademnood kwam!



Nu kwam het wel eens voor dat kwajongens uit balorigheid tijdens een uitvoering buiten op straat, propjes papier of zakdoekjes in de kelk van de bombardon gooiden. Het was volgens m'n vader zelfs een keer voorgekomen dat ze er een graspol in hadden gemikt. En ja, met zo'n verstopte toeter blaas je je natuurlijk een waas voor ogen. Maar hoe dan ook, altijd had hij wel in de gaten als er iets dergelijks gebeurde, dan was het even de toeter op z'n kop, en klaar was kees weer. Maar deze keer was het anders, hij had het ding al eens op z'n kop gehad en er ingekeken, maar de toeter was volgens hem brandschoon. Hij begon dan ook het probleem bij zichzelf te zoeken. Hij moest toch maar eens met dat verrekte roken stoppen, of in ieder geval drastisch minderen.

Maar gezien zijn rooie hoofd onder het koperblazen bood de antirook actie weinig soelaas. Er moest bij nader inzien toch echt iets met die bombardon aan de hand zijn, dat kon haast niet anders. Ik stond erbij, die zaterdagmiddag op de stoep, dat hij een fluitketel kokend water in de kelk mikte, en de toeter bezwerend rond begon te draaien zodat het hete water in alle uithoeken van de bombardon z'n helende werking kon uitoefenen. Terugdraaiende gutste er een helder rood gekleurde plas water uit de kelk, dat uiteraard te denken gaf! En ja hoor, even later na nog een dosis heet water kletste de boosdoener in de vorm van een nat rood truitje voor z'n voeten op de stoep. Dat was lachen natuurlijk, maar het probleem was opgelost!



En sinds die tijd heeft de bombardon nooit meer met de kelk omhoog onder het schap in de hangkast gestaan. Sterker nog, sinds die tijd had hij bij voorkeur ook buitenshuis de bombardon omgekeerd om z'n schouder hangen. En over ammezuur heb ik hem sindsdien nooit meer horen klagen. Simpel eigenlijk, tegenwoordig spannen ze een handig daartoe ontwikkeld netje over de kelk van die grote toeters.