globetrotter

Vragen als: Schepping of evolutie? Adam of apen? Geloof je in God of in Darwin? stelde de antropoloog Thor Heyerdahl (1914-2002) wel eens aan zichzelf, maar ze werden hem ook regelmatig door anderen gesteld. Zelf scheen hij weinig moeite te hebben met dit soort vragen, desalniettemin speelde hij ze graag door aan een ander om te beantwoorden! Dat hij de zaken graag een beetje in het midden hield, bewijst een filosofische uitspraak van hem uit 1946 wel: Of de mens is dom, omdat ze de beschaving schept en dat vooruitgang noemt. Of God is dom, omdat Hij een primitieve wereld schiep en zei dat alles goed was.

Om bewijzen te leveren dat de menselijke cultuur zich over zee in het verre verleden al over grote afstanden heeft kunnen verplaatsen middels de tot dan toe beschikbare kennis en middelen, organiseerde Heyerdahl in de vorige eeuw expedities met primitieve middelen naar diverse plekken op onze aardbol. De Kon-Tiki expeditie in 1947 was er één van. Met vijf mede-opvarenden begon Thor Heyerdahl op 18 april van dat jaar zijn zeereis van Peru naar Polynesië op een vlot van balsahout, dat hij de Kon-Tiki noemde. Het vaartuig, volgens Heyerdahl gebouwd naar een soort van Incamodel, deed 101 dagen over een reis, waarin ze, afhankelijk als ze waren van o.a. de Humboldtstroom en de Oostelijke passaatwinden op de Grote Oceaan, al meanderend ongeveer 8000 km aflegden. Ze werden ten slotte door de enorme branding van atol Raroia in de Tuamoteilandengroep aan land gesmeten.

Hiermee had Thor Heyerdahl het bewijs geleverd tegen het dogma, dat balsahouten vlotten uit Zuid-Amerika geen mensen en cultuurplanten over zee zouden kunnen vervoeren van Peru naar Polynesië. Balsahouten vlotten bleken volgens Heyerdahl zeewaardiger dan menig pre-Europees vaartuig. De Polynesiërs konden dus best gelijk hebben wanneer ze beweerden dat hun voorouders op de eilanden een oudere bevolking had aangetroffen!
(Jaren later bewees DNA-onderzoek onomstotelijk dat de voorouders van de Polynesiërs toch uit Azië kwamen.)



In de op bovengenoemde feiten gebaseerde film verlaat Thor Heyerdahl zijn vrouw en kinderen, en gaat hij met vijf onervaren bemanningsleden de oceaan op. De bemanning heeft, op een simpele radio na, geen moderne apparatuur aan boord en alleen een papegaai als gezelschap. In de schijnwerpers van de wereldpers navigeren ze met behulp van de sterren over de uitgestrekte Stille Oceaan, waarbij ze de stroming als roer gebruiken en strijden tegen woeste stormen, haaien en de gevaren van de open zee. Zijn boek over de Kon-Tiki expeditie had ik lang geleden al eens gelezen, maar ik heb evengoed genoten van de twee uur durende verfilming!