de Stormvloedramp

Harderwijk, maandag 21 september j.l. om 20.15 uur, zaal 1 in bioscoop Atlantic zat mutje vol. We zijn dus niet de enige die 'De Storm' willen zien van filmregisseur Ben Sombogaart. Of zou het komen door de actie van Albert Heijn dat de zaal zo vol zit, het tweede kaartje is immers gratis. Je weet het niet!

Ik had een heel andere film verwacht. Al sinds mijn tiende levensjaar draag ik als zovele leeftijdgenoten herinneringen met me mee van de stormvloedramp die ons land trof op 1 februari 1953. Met in totaal 1835 slachtoffers, de grootste ramp die ons land tot op heden na de oorlog heeft getroffen. Het beeld van mijn huilende moeder, toen het vreselijke nieuws in de loop van die zondag via de radio eindelijk ook tot op de noordwest veluwe was doorgesijpeld, staat me nog helder voor ogen. We zaten vanaf dat moment aan de radio gekluisterd. Maandag 2 februari kregen we vrij van school, met grote jute zakken moesten we langs de deuren om kleren te verzamelen voor de getroffenen in zuidwest Nederland waarvan er velen immers weinig of niets meer hadden. De reportages later die week in weekblad 'De Spiegel' met lugubere zwartwit foto's van het rampgebied waren huiveringwekkend. Bij mijn oma kreeg ik later die maand een door 'De Spiegel' uitgegeven fotoboek over de ramp te zien. Een boek dat ik in de maanden en jaren daarna zeker nog tientallen keren heb bekeken. De beelden zitten in mijn geheugen gegrift.



Ook diverse boeken, direct of indirect over de ramp, die ik later heb gelezen hebben bijgedragen aan mijn persoonlijke beeldvorming. Studieboeken van Weg- en Waterbouw, over de Deltawerken, over het Veerse Gat, de Grevelingen en het Haringvliet om er maar een paar te noemen uit de beginperiode. Maar ook boeken van schrijvers als Anton Koolhaas, Jan Terlouw en ga maar door, teveel om hier verder op te noemen.
Ik wil hier eigenlijk maar mee zeggen dat de stormvloedramp een gebeurtenis is geweest van formaat. Een gebeurtenis die een gigantische impact heeft gehad en nog heeft in de hoofden van hen die de ramp direct of indirect hebben meegemaakt, en die ruim 56 jaar na dato nog altijd gegrift staat in ons nationale geheugen!

Na de première in Vlissingen onlangs, zag ik op TV geëmotioneerde tot tranen toe bewogen Zeeuwen, mensen van de generatie die de ramp waarschijnlijk van nabij hebben meegemaakt. Nu ik de film zelf gezien heb, kan ik mij moeilijk voorstellen dat de film zelf de aanleiding was van de emoties, alhoewel er goed in werd geacteerd. Veel waarschijnlijker lijkt mij dat de film bij die mensen in alle hevigheid oude, mogelijk onverwerkte beelden en emoties naar de oppervlakte heeft gehaald. Is het dan een goede film? Misschien wel, ik weet het niet!

Wat ik wel weet is, dat ik zelf iets anders van de verfilming van zo iets groots als de stormvloedramp had verwacht. Veel meer dan alleen het verhaal van een jonge ongehuwde moeder (Sylvia Hoeks), een meisje eigenlijk nog, die haar baby in alle hektic is kwijt geraakt. Op hulp van de dorpsbewoners hoeft ze niet te rekenen, behalve dat deze de handen vol hebben aan zichzelf, wordt ze als ongehuwde moeder in de gereformeerde gemeenschap verguist, zelfs door haar eigen vader. De redding komt echter van boven, enwel per helikopter. Net als ze door de vloedstroom wordt meegesleurd en in de enorme leegte van het (water)landschap dreigt te verdrinken, wordt ze gezien door de twee bemanningsleden. Zonder zich te bedenken springt één van hen, een marinier (Barry Atsma) van misschien wel 10 meter hoogte dik in de kleren en zonder hulpmiddelen omlaag in die onmetelijk grote, verlaten en ijskoude watermassa. Hoe ze d'r uitgekomen zijn laat de film niet zien. Het moet toch haast onmogelijk geweest zijn om daar weg te komen, maar toch hebben ze het gered. Je ziet ze later nat en verkleumd bijkomen in één of andere ruimte. Maar dan begint het, onafgebroken gaat ze de hele film door op zoek naar haar baby. Een onmogelijke opgave, eindeloos wordt er gewaad en gezwommen door het ijskoude water. Aan het eind van de film zijn we 18 jaar verder, bij de opening van de Haringvlietdam in 1971. Samen met haar redder, haar huidige echtgenoot, behoren ze tot de genodigden. En wonder boven wonder ontmoet ze daar eindelijk haar verloren baby die nu 18 jaar oud is!

Zoals gezegd, ik vond dat er goed werd geacteerd, en ondanks dat sommige akties in de film mij als haast onmogelijk voorkwamen, vond ik het zeker geen slechte film. Maar nogmaals, ik had van de verfilming van zoiets groots en overweldigends als de stormvloedramp uit 1953 iets heel anders verwacht. Niet alleen een min of meer romantische verfilming van een dun verhaallijntje, van een moeder die haar kind is kwijt geraakt, en in haar redder haar nieuwe liefde ontdekte.
Natuurlijk kwamen er veel van deze schrijnende gevallen voor, heel veel mensen waren daar alleen komen te staan door het verlies van één of meerdere geliefden. Op de begraafplaats in Oude-Tonge op Goeree-Overflakkee, met 305 slachtoffers op 3088 inwoners destijds, het zwaarst getroffen dorp, staat een beeld van een moeder in de wind met een kind in haar armen. Misschien hebben de scenarioschrijvers van 'De Storm', Rik Launspach en Marjolein Beumer zich hierdoor wel laten inspireren, wie zal het zeggen.