multifunctionele architectuur

In de Volkskrant las ik onlangs een reportage van Kirsten Hannema over Melopee, een spraakmakend (school)gebouw in Gent, ontworpen door de Belgische architect Xaveer De Geyter (1957). Het in 2020 opgeleverde Melopee is een multifunctioneel gebouw gelegen aan de Oude Dokken, een voormalig industriegebied dat getransformeerd werd tot een nieuwe bruisende stadswijk. Een prachtig gebouw op een prachtige locatie in wording met een vloeroppervlak van totaal 4630 m2, dat als publiek stadsgebouw zowel school als een buurtvoorziening is. 

In een slim ontwerp zijn delen van het gebouw open en verbonden met de buurt. Het is een voorbeeld van een nieuwe en gedurfde manier van denken over onderwijs, open ruimte en sociale interactie. Het gebouw bestaat uit een compacte stapeling van een kinderdagverblijf, een basisschool met buitenschoolse opvang en een sporthal. Ook de buitenruimtes zijn gestapeld. Hiervoor is een lichte open staalstructuur opgetrokken, als een grote pergola begroeid met klimplanten. Een openbaar wandelpad doorkruist het project. De sporthal wordt gebruikt door de school, maar staat ook open voor de buurt, net zoals een aantal andere binnen- en buitenruimtes.

In 1967 werd De Meerpaal in Dronten opgeleverd, destijds eveneens een multifunctioneel gebouw met een vloeroppervlak van totaal 3500 m2, ontworpen door de Nederlandse architect Frank van Klingeren (1919-1999) op een prominente locatie in het hart van Dronten.

Het revolutionaire ontwerp ontstond destijds vanuit de idealistische gedachte van de maakbare samenleving. Het overdekte plein (Agora) was een vertaling van gedachten over de samenleving – het maken van een plek waar ontmoetingen en vele activiteiten tussen alles en iedereen vanzelf zouden kunnen ontstaan en elkaar zouden versterken – een waar gemeenschapscentrum. Openbaarheid was volgens Van Klingeren de essentie van de stad. 

In 1973, zes jaar na De Meerpaal werd in Eindhoven 't Karregat opgeleverd, wederom een multifunctioneel gebouw naar een ontwerp van Frank van Klingeren met een vloeroppervlak van totaal 3800 m2. Oorspronkelijk bestond ’t Karregat uit een parapluachtige dakconstructie met een buitenwand. Binnenin het gebouw ontstonden diverse ‘landschappen’ waarbij de verschillende activiteiten door elkaar heen liepen. 

Beide gebouwen van Frank van Klingeren zijn in de afgelopen decennia diverse keren ingrijpend verbouwd vanwege de chaotische indeling. Van de oorspronkelijk revolutionaire ontwerpen is na een halve eeuw weinig meer over. Multifunctionaliteit in een gebouw is prachtig, mits er kennelijk op visueel- en akoestisch gebied deugdelijke afscheidingen zijn, en bovendien de verschillende activiteiten logistiek en organisatorisch goed te handelen zijn. Vooralsnog lijkt het erop dat de Melopee School in Gent wat deze criteria betreft goed zit.