De sjoel

Het fraaie neoclassicistische poortje aan de Jufferenstraat, recht tegenover 'Museum Elburg' met de ingemetselde ovale steen waarop de Hebreeuwse tekst 'Wij wandelen in gezelschap ten huize Gods' (spalm 55:15) is eigenlijk de oorspronkelijke ingang van de in 1855 gebouwde synagoge van Elburg. Maar sinds 2008 is de sjoel in Elburg een 'Museum voor geschiedenis van joods leven in de provincie' en is de entree aan de Graaf Hendriksteeg gesitueerd, vanaf de Jufferenstraat gezien dus aan de achterzijde van de sjoel.



In 'Museum Elburg' hadden we eerst de expositie 'Op golven van verbeelding' bekeken, van de dramatisch-impressionistische schilder Jos Lussenburg (Enkhuizen 1889 - Nunspeet 1975). Prachtige schilderijen uit de tijd toen er op de Zuiderzee nog volop werd gevist. Botters, pluten en bonzen bij storm en windstilte, onder zeil, voor anker liggend of in de haven, en ook stadsgezichten, landschappen, portretten, stillevens en interieurs uit die tijd. Een mooie tentoonstelling was het!

We hadden nog tijd over dus dachten we, kom we pikken de 'Sjoel Elburg' nog even mee voor sluitingstijd. Maar we kwamen er al snel achter dat je 'Sjoel Elburg' niet zo maar even meepikt. Om te beginnen werden we bij de balie opgevangen en werden we geadviseerd hoe het museum te bekijken. We begonnen vervolgens met een inleidende en voorbereidende film van ca. 20 minuten. We kwamen als vanzelf al in een sfeer van devotie en respect terecht. De verhalen van mensen over het gewone dagelijkse leven binnen een kleine joodse gemeente, temidden van een kleine niet-joodse gemeenschap. Religieuze verdraagzaamheid en integratie, een verhaal van verleden, heden en toekomst, hoe actueel!

Het motto van 'Sjoel Elburg' is: 'Zien leidt tot gedenken, gedenken tot doen' Middels vitrines waarin allerlei voorwerpen, geschriften, foto's en indringende gesprekken in woord en beeld, van mensen uit de joodse gemeenschap van heden en verleden, maakten we kennis met de rituelen die binnen de gemeenschap thuis horen. De tweede wereldoorlog speelde in de verhalen een grote rol, het aangedane leed was gewoon voelbaar! Intens, ik was eens in het Joods Museum in Berlijn, daar had ik dat ook. Het is haast met geen pen te beschrijven wat mensen elkaar aandoen als de geest uit de fles is. We moeten zeer alert blijven!

'Sjoel Elburg' is maar een klein museumpje, maar door in de expositie daar de relatie tussen verleden, heden en toekomst zo centraal te stellen, was de beleving intens en alles behalve klein!