rond het land van Leeghwater

Met 'Het land van Leeghwater' (Jan Adrz. Leeghwater 1575-1650) in Noord-Holland worden 6 polders bedoeld t.w. de Beemster (1612), de Purmer (1622), de Heerhugowaard (1625), de Wormer (1626), de Schermer (1635) en de Starnmeer (1643). Het is zo'n beetje de middenmoot van Noord-Holland. Grofweg kan je stellen dat het grootste deel van 'Het land van Leeghwater' zich ongeveer binnen het rondje Enkhuizen, Alkmaar, Bergen, Bergen- en Egmond aan Zee, Schagen, Medemblik en Enkhuizen bevindt.
Vrijdag en zaterdag waren de enige dagen van afgelopen weekend dat we de zon een beetje hebben gezien. Dat we ons toen juist in 'Het land van Leeghwater' bevonden was puur mazzel. De verre horizonten, de rechte lijnen, de molens, de boezemwateren, alles gevat onder het mooist denkbare zwerk. De majestueuze wolkenluchten, we werden er stil van. Hoe kan je dit moois ook omschrijven, woorden schieten vaak tekort. Er schoot me een gedicht te binnen van Rudger Kopland (1934-2012) t.w. 'Wandeling' uit zijn bundel 'Aan het grensland' uit 2009.

Wandeling.

Onze gesprekken werden langzaam
onze vragen beantwoordden we met kijken
naar de langzame wereld om ons heen

de dorpen en landerijen in de diepte
de vogels bijna verdwijnend in de hemel

we gingen zitten kijken naar deze prachtige
onverschilligheid van de wereld
naar de overbodigheid van onze vragen.

Maar goed we hebben natuurlijk ook meer gedaan dan alleen kijken. Alhoewel, door 'Museum Kranenburgh' in Bergen liepen we bepaald ook niet met onze ogen dicht, evenmin als in het 'Zuiderzeemuseum' in Enkhuizen. Prachtige tentoonstellingen waren het, om te beginnen in Bergen met de expositie 'Lucebert. Thuis in Bergen'

Lucebert (1924-1994), pseudoniem van Lubertus Jacobus Swaanswijk, is bekend als één van de grootste Nederlandse kunstenaars van de 20e eeuw. Onsterfelijk is zijn uitspraak 'Alles van waarde is weerloos'. De tentoonstelling 'Lucebert. Thuis in Bergen' laat niet alleen een enorme hoeveelheid van zijn kunst zien, maar ook hoe dat tot stand kwam, hoe hij werkte. Wat ging er om in het hoofd van Lucebert? In 'Museum Kranenburgh' hebben ze bijvoorbeeld zijn atelier levensecht nagebouwd. Hoezo al twintig jaar dood, het is of Lucebert even een boodschap doet, en zo weer terug is om verder te gaan met zijn werk. Het is ook een beetje een interactief atelier. Je kan als bezoeker bijvoorbeeld gaan zitten en een boek uit de kast pakken, een plaatje draaien of in de geest van de kunstenaar zelfbedachte woorden en gedichten gaan schrijven. Een mooie impressie van de plek waar Lucebert zijn experimentele universum schiep en zijn lokale en (inter)nationale kunstenaarsvrienden en familie ontving!

De wandelingen door Bergen en over het strand bij Egmond aan Zee waren heerlijk, trouwens evenals onze cafébezoekjes her en der. En aan Hotel-Restaurant 'Marijke' aan de Dorpstraat in Bergen mankeerde ook niks, we hebben daar goed gegeten en er geslapen als een os.

In het 'Zuiderzeemuseum' in Enkhuizen hebben we de tentoonstelling 'Nederland in 7 overstromingen – De Zuiderzee' gezien. De tentoonstelling is het verhaal van Nederland en de strijd tegen het water, vroeger (ook de tijd van Leeghwater dus) nu en in de toekomst. De tentoonstelling gaat bijvoorbeeld in op de overstroming van 1916 die voor het Zuiderzeegebied grote gevolgen had. Vanwege het aantal slachtoffers en de materiële schade, maar bovenal doordat deze overstroming de directe aanleiding vormde voor het afsluiten van de Zuiderzee. De aanleg van de Afsluitdijk in 1932 herinnert aan de gevaren van het water en de gebeurtenissen in 1916. Aan de hand van filmbeelden, geluidsfragmenten en objecten waanden we ons in een gebied dat net overstroomd was. Middels foto’s en prentbriefkaarten werd de overweldigende omvang van de ramp in beeld gebracht. De indrukwekkende verhalen van de mensen versterkten de beleving van de gebeurtenissen en hadden veel impact op de sfeer. De vele prachtige schilderijen van J.H. van Mastenbroek (1875-1945) over de aanleg van de Afsluitdijk hadden we hier overigens al eens eerder gezien. (Zie o.a. mijn stukje 'Zuiderzeemuseum' van 18 februari 2007).

Het zal duidelijk zijn dat we de rit terug naar huis over de strakke lijn van de Houtribdijk of Markerwaarddijk (1976), qua plaatje helemaal binnen de sfeer van de afgelopen twee dagen vonden passen.