Midden in een uitgestrekt en verlaten veengebied in het noorden van Drenthe, begon in 1823 de Maatschappij van weldadigheid met de bouw van een gesticht voor arme gezinnen, wezen, landlopers en bedelaars. Onder leiding van ene Johannes van den Bosch werd het één en ander voortvarend aangepakt. Van de arme sloebers die daarna van heinde en verre, al dan niet vrijwillig naar dit Hollands Siberië toe kwamen, werd dan vervolgens verwacht dat ze er een nieuw bestaan als bijvoorbeeld boer zouden opbouwen.
Na verloop van tijd werd het de 'Maatschappij van weldadigheid' duidelijk, dat het proces van resocialisatie in het pauperparadijs (Suzanna Jansen 1964) niet in alle opzichten succesvol was. Wat wil je ook, mensen uit grote steden zijn niet zomaar boer, en al helemaal niet in 'the middle of nowhere' van het Hollands Siberië. De meeste mensen die daar terecht kwamen waren al niet bepaald gelukkig, maar dáár moeten ze zich volgens mij wel ongelukkig in het kwadraat hebben gevoeld! Ze waren in een fuik beland van waaruit ontsnappen niet of nauwelijks mogelijk was.
Toen het rijk in 1859 de gestichten overnam, veranderden deze dan ook geleidelijk aan in gevangenissen. Veroordeelden leefden zij aan zij met de eerste bewoners, de armen, wezen, landlopers en bedelaars. Alleen aan de verplichte kleding kon men het onderscheid zien. Om het gevangenisterrein werden tientallen woningen gebouwd voor het gevangenispersoneel. De ambtelijke hiërarchie spiegelde zich af in de grandeur van de woningen. Woningen met stichtelijke spreuken als: Orde en Tucht, Werkzaamheid, Toewijding, Plichtgevoel, Hou en Trouw, Werken is Leven en ga zomaar door. De alles overtreffende spreuk staat volgens mij op het hospitaal t.w. Vertrouw op God. Wat een ontzettende moraalridders waren het toch in die tijd, enge betuttelaars! Trouwens de hedendaagse samenleving kent ook nog genoeg betuttelaars, kijk maar naar ons kabinet.
Een gedeelte van het complex is momenteel als een echte gevangenis ingericht. Er huizen in de strafinrichting dan ook alleen nog echt veroordeelden. De rest van het complex t.w. de diverse woningen die her en der staan, het oude hospitaal en het 2e gesticht dat is ingericht als gevangenismuseum, is rijksmonument geworden.
Gisteren hebben we met de kinderen en de kleinkinderen het gevangenismuseum eens goed bekeken. De gids die J in het kader van haar 65 verjaardag had ingehuurd, had aan ons groepje van 13 een goed gehoor. Af en toe was het voor een paar kleine gasten even moeilijk om bij de les te blijven, maar dat kon ook haast niet anders met zo'n stel. De rit in de boevenbus over het gevangenismuseum-terrein en de omgeving van Veenhuizen maakte weer veel goed.
Een druk dagje was het, we waren na de excursie dan ook behoorlijk hongerig en dorstig geworden. Maar bij de open haard in 't Wapen van Norg was het leed gauw geleden!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten