De tijd zal ons leren of de soep echt zo heet gegeten wordt als Jip van den Toorn ons vandaag in haar cartoon voorspiegeld, maar ik ben bang dat ze voorlopig gelijk heeft. De eerste verkiezing van Donald J. Trump in 2016 kon volgens de Nederlandse columnist, journalist, filosoof, publicist en hoofdredacteur van De Correspondent Rob Wijnberg (1982) mild verwoord nog een gok worden genoemd. Een politieke molotovcocktail richting het gehate establishment – op hoop van zegen. Na een campagne met slechts een paar concrete plannen (een muur op kosten van Mexico, een opgevoerde olieproductie), geserveerd met veel vage retoriek over hoe Amerika weer ‘geweldig’ zou worden, besloot een nipte meerderheid van de Amerikanen toen: laten we het eens proberen, met de kandidaat die het minst op een normale politicus lijkt. Erger dan Hillary Clinton, en de elite waar zij symbool voor staat, kan het niet zijn.
Nu is dat anders. De herverkiezing van Donald Trump als 47ste president van het land is geen gok meer, maar een bewuste keuze voor een antidemocraat. De ruim 68 miljoen Trump-stemmers (stand van woensdagochtend, 9.00 uur) weten waar ze voor hebben gekozen: een pathologische leugenaar met een strafblad en een narcistische persoonlijkheidsstoornis, die niets opheeft met een onafhankelijke rechtsstaat, een onafhankelijke pers of vrije verkiezingen.
Daar is Trump de afgelopen maanden glashelder over geweest.
Masha Gessen, dé Amerikaanse expert op het gebied van autoritaire regimes, schrijft dat de eerste regel van opkomende autocratieën luidt: ‘Believe the autocrat. He means what he says.’* In 2017, toen Trump ook al autoritaire neigingen vertoonde, was die regel nog allerminst ingeburgerd. Eindeloos werd er toen ‘tussen de regels door gelezen’ als Trump weer een absurde of antidemocratische uitspraak deed.
Lang geleden vloog ik samen met J en C in een gehuurde Piper Warrior II met mijn toenmalige schoonzoon aan de knuppel een rondje om het Vrijheidsbeeld. (Zie in mijn blogarchief stukje 'New York' van 12/9'06) Prachtig, dat symbool voor de vrijheid, één van de kernwaarden van de Verenigde Staten. Het geldt ook als verwelkoming voor iedereen, voor zowel terugkerende Amerikanen, gasten als immigranten. We voelden ons er goed bij, uiteraard. Maar er is veel veranderd, zeker na de aanslag op 11/9'01 op de Twin Towers van het WTC, die globalisering en Amerika's economische macht en welvaart in de wereld symboliseerden.
Enfin, nu zitten ze daar de komende vier jaar dus weer met Donald J. Trump, die nota bene met zijn autoritaire aanval op de Amerikaanse democratische rechtsorde in bijna alle staten de verkiezingen heeft gewonnen. Toch hoop ik, en vertrouw ik er eigenlijk op, dat de grootste democratie ter wereld tegen een stootje kan, en ook al is ze gemankeerd uiteindelijk niet zal afglijden naar een autocratie!
