zaterdag, december 31, 2011

Tempus fugit II


'Tempus fugit' ofwel 'De tijd vliegt' schreef ik op j.l. 4 september in m'n gelijknamige stukje. Op bovenstaande foto die vanaf de Swing genomen is, naderen we na een stormachtig nachtje op zee 's morgens vroeg de Shetlandeilanden. Dik tien jaar geleden alweer, maar alsof het gisteren was, ook doordat we toen 's nachts in de hoge golven door een stuurfoutje en een slordig aangebrachte bulletalie een flinke klapgijp hebben gemaakt, met een ietwat kromme giek als gevolg. Een ervaring die hangen blijft!
Er wordt zo links en rechts op de laatste dag van het jaar nogal veel over het begrip tijd nagedacht en geschreven. Het stukje 'Tijd' in de Volkskrant vanmorgen van columnist Bert Wagendorp was een prachtig voorbeeld. Zijn stukje begon met een citaat uit de toespraak van Albert Einstein op de begrafenis van zijn vriend Michele Angelo Besso in 1955 t.w. 'Besso heeft deze vreemde wereld iets eerder dan ik verlaten. Dat betekent niets. Mensen zoals wij, die geloven in de natuurkunde, weten dat het onderscheid tussen verleden, heden en toekomst niet meer is dan een hardnekkige en voortdurende illusie.' Is dat niet mooi gezegd van Einstein? Ik vind van wel! Wagendorp besluit zijn stukje als volgt: 'Nu het jaar 2011 op het punt staat ons te verlaten, is het verstandig Einsteins geruststellende woorden nog eens goed tot ons te laten doordringen. Ze zijn goed tegen weemoed. Drink vanavond een goed glas dure champagne, steek een vuurpijl af, gooi nog een oliebol naar binnen en wens je geliefden geluk en voorspoed in het nieuwe jaar. Maar treur niet over het verstrijken van de tijd, want het zit er dik in dat er niets is verstreken.' Dat de tijd zich laat marchanderen weten we bijvoorbeeld van het begrip zomer- en wintertijd. Op enig moment maken we de dag een uur korter of langer, om maar te zwijgen van de Samoa eilanden in de Pacific, daar hebben ze dit jaar 30 december maar overgeslagen. Vierentwintig uur om zakelijke reden weggeschreven, om te kunnen verhuizen van de oostelijke kant van de datumgrens naar de westelijke kant. Is dat niet bijzonder? Overigens in 1892 schijnen ze het zelfde grapje in omgekeerde richting te hebben uitgehaald. Tijd is geld hoor je vaak, maar als tijd niets is, is geld ook niets. Enfin, ik geloof dat ik nou een beetje doordraaf, maar toch, tijd is en blijft een merkwaardig fenomeen. Ik hou er maar liever over op!

Trouwens over weemoed gesproken, wel eens van Lévi Weemoedt gehoord? Weemoedt (pseudoniem van Isaäck Jacobus van Wijk, 1948) schrijft mooie maar bijzonder zwaarmoedige gedichten. Bijvoorbeeld uit de bundel 'Vanaf de dag dat ik mensen zag' het volgende:

Vanaf de dag
dat ik mensen zag
lag ik liever in de grond.

Maar zeg me, ach,
wie troost dan 's nachts
mijn bange witte hond?


of:

Ik werd geboren en dat was al erg genoeg.
Ach, moeder perste, maar de voet van vader drukte.
En zusje bad in stilte dat 't mislukte.
Het resultaat staat vóór u in de kroeg.


en in het kader van ontspannen vóór het slapen gaan, hier de laatste van Weemoedt:

Maak hól de rug en houd het touw gestrekt.
't Is tijd dat u naar dromenland vertrekt.
Zwaai uit en spring ontspannen op de grond.
Blaas nu de laatste adem uit uw mond.


Nee, dan lees ik toch maar liever gedichten van Willem Wilmink (1936-2003). Zie bijvoorbeeld 'Op nen dag' in m'n stukje van 31 december 2008 of 'Het menselijk geluk' uit Wilminks Dagboek van 1986 t.w.

Het menselijk geluk.

De huur betaald. De stoep geschuurd.
Een goeie visboer in de buurt.
Een meid die als ze naast je gaat,
loopt te zingen over straat.

En om Dictees, uit Wilminks bundel 'De liedjes voor kinderen' uit 1977 kan ik ook smakelijk lachen, lees maar:

DICTEES
Grouwe gebauwen, louwe thee,
holadio, holadié,
word je broer dominee?
Heel gemakkelijk, zo’n dictee.

Jan vermeid het komietee,
holadio, holadié,
en de mijd bleikt heel tevre,
wat gemakkelijk, zo’n dictee.

Heremejee... ik heb een twee.

A-u, o-u, a-u-w,
o-u-w of dubbel ee,
word je broer moet met dt,
wat een smerig rot-dictee.

En ‘t zijn niet alleen dictees
waar ik hier op school voor vrees:
ook elk opstel dat ik schrijf
staat van rooie strepen stijf.

Streep toch niet zoveel meneer,
anders durven wij niet meer,
worden ons leven lang
zelfs voor brieven schrijven bang.

A-u, o-u, a-u-w,
o-u-w of dubbel ee,
d of t of een dt -
stop ermee! Stop ermee!


Dat het onderwijs Wilmink na aan het hart lag, blijkt ook wel uit onderstaand citaat uit zijn bundel 'Ernstig genoeg' uit 1995 t.w.

Wat motten doen voor je ondergoed,
wat de zure regen voor bomen doet,
wat Satan deed voor het Paradijs,
doet multiple choice voor het onderwijs.

donderdag, december 29, 2011

2011 (100) terugblikken


De eerste kerstdag hebben we beiden als een oase van rust ervaren. Hoewel enig verschil van mening over dit of dat, soms aanleiding was voor een twistgesprekje. Maar dat is normaal, bovendien gaf dat uiteindelijk toch weer rust. Op tweede kerstdag waren we met z'n dertienen bij S en W in Zwolle, waar we uiteraard weer uit een ander vaatje van sociale vaardigheden moesten tappen. Maar ook dat is normaal met zo'n grote club om de eettafel. Heel genoeglijk allemaal, lekker gegeten, gedronken en geouwehoerd over van alles en nogwat. En dat de periode van jengelende kleinkinderen aan tafel kennelijk voorbij is, vind ik wel het allermooist. Geen gerommel meer onderling of gezeur over dit en dat lust ik niet, of mogen we van tafel. Niets meer van dat alles, ze deden gewoon hardstikke leuk mee!

Op verzoek van S had ik wat oude filmpjes meegenomen. Dat resulteerde na het eten in een avondje kijken met z'n allen. Kijken naar een periode die alweer ruim tien jaar achter ons lag. Gek hoe dat werkt bij iedereen, de één kan er niet genoeg van krijgen, de ander wordt melancholisch van wat ooit was en wil eigenlijk niet langer terugblikken, en weer een ander valt in slaap of loopt weg. Het lijkt me evident, dat de verschillen voortkomen uit de persoonlijke ervaringen van de laatste tien jaar. Die lopen in ons clubje toch wel aardig uiteen, het is niet anders. Ik ben trouwens ook wel van mening dat we niet al te lang stil moeten blijven staan bij wat ooit eens was. Leuk zo af en toe, even stilstaan en omzien, maar dan toch snel de draad maar weer oppakken. Met de ervaringen van het verleden leven in het heden en naar de toekomst toe!

Maar goed, nu het jaar er weer bijna opzit, dient zich bij mij toch ook weer zo'n moment aan van even terugblikken. Het is snel gegaan, en in de grote boze buitenwereld is van alles aan de hand, maar we zijn gelukkig nog gezond. Mogelijk dat ik in het nieuwe jaar een beetje aan mijn latente schrijfverslaving ga werken. Want gemiddeld ruim 8 stukjes per maand gaat zo langzamerhand een beetje ten koste van voldoende beweging, en dat zou toch eigenlijk niet moeten!

De stukjes van 2011, en alweer de 6e jaargang.

Januari
1. nieuwjaar, 2-1; 2. genodigde, 4-1; 3. Ensemble, 10-1; 4. vensters, 12-1; 5. badderen, 14-1; 6. MGcollector, 18-1; 7. Zandmotor, 19-1; 8. VDLetentje, 22-1; 9. Nano, 24-1; 10. Tin Whistle, 26-1; 11. Sonny Boy, 29-1;
Februari
12. kitsch, 3-2; 13. Afstanden, 6-2; 14. Aloha Hé, 9-2; 15. The Golden Fifties, 13-2; 16. reis naar Mars, 15-2; 17. Hodgepodge in de kroeg, 19-2; 18. embouchure, 23-2; 19. ’t Gooi, 25-2; 20. Samen, 27-2; 21. raadsel, 28-2;
Maart
22. stempas, 2-3; 23. O & T voor Twee, 7-3; 24. Street Art, 11-3; 25. Afsluitdijk II, 12-3; 26. resonantie, 15-3; 27. Vrijheid, 21-3; 28. Hogedruk, 23-3; 29. Byzantijns op de Veluwe, 26-3; 30. little design show, 30-3;
April
31. zeilseizoen, 4-4; 32. Gouden Jubileum, 15-4; 33. ons voedsel, 17-4; 34. Vrijkaart, 21-4; 35. Terrasje pikken, 23-4; 36. zonnige dagen, 26-4; 37. Hodgepodge in Zeewolde, 29-4;
Mei
38. Mokum versus Herenleed, 5-5; 39. wandeling, 7-5; 40. Blues in Purmerend, 8-5; 41. contemplatieve ervaring, 11-5; 42. inéénofanderehoek, 13-5; 43. Hodgepodge in Zwolle, 16-5; 44. Tijd, 17-5; 45. pedaalriddertjes, 23-5; 46. foto’s, foto’s, heel veel foto’s, 25-5;
Juni
47. Orpheus, 3-6;
Juli
48. Frühjahrssingen, 12-7; 49. een manier van leven, 14-7; 50. Bremerhaven, Hamburg en Oldenburg, 15-7; 51. zeshoek of hexagon, 21-7;
Augustus
52. verzonken stad, 5-8; 53. een fietstocht boven de grote rivieren, 6-8; 54. Mosselen en Willemsoord, 9-8; 55. schoon water, 13-8; 56. Kasteel het Nijenhuis, 16-8; 57. Paleis a/d Blijmarkt, 17-8; 58. de toren van N.van Walt van Praag, 19-8; 59. zwaluwtrek, 23-8; 60. expo in duikbootloods, 27-8; 61. rare smoelen, 28-8; 62. zomergast-kunst, 29-8; 63. de keuzefilm van G.V., 31-8;
September
64. walvis en bulbsteven, 1-9; 65. Tempus fugit, 4-9; 66. Ilperveld & omstreken, 6-9; 67. tijdsbestedingen, 12-9; 68. megakristallen, 14-9; 69. Vestingstadje Woerden, 21-9; 70. Neutrino’s, 25-9; 71. Bostoren (2), 27-9;
Oktober
72. Ginkgo Biloba, 1-10; 73. windstreken I, 3-10; 74. Klaverbank, 8-10; 75. postzegelmuziek, 10-10; 76. C+B Grolloo, 14-10; 77. allegaartje, 16-10; 78. de bijtjes, 20-10; 79. Herfsttraditie, 30-10;
November
80. Lotte Lenya, 2-11; 81. Oud Nijkerk, 5-11; 82. Kilkelly, 7-11; 83. Guggenheim Museum New York, 11-11; 84. samen eten, 13-11; 85. bordjesfetisjisme?, 15-11; 86. broken circle/spiral hill, 21-11; 87. windstreken II, 25-11; 88. verkocht, 27-11; 89. seinpistool, 29-11;
December
90. de Euro?!, 2-12; 91. ‘De Gouden Eeuw van China’, 4-12; 92. donkere dagen, 6-12; 93. Om de Noord, 7-12; 94. radar, 11-12; 95. Leven II, 14-12; 96. werelden, 19-12; 97. wenskaart, 22-12; 98. Haagse historie en meer ..., 24-12; 99. SM ’s-Hertogenbosch, 26-12.

maandag, december 26, 2011

SM 's-Hertogenbosch


Onlangs waren we weer eens in Den Bosch en in het Stedelijk Museum aldaar. Het SM dat sinds 2005 is ondergebracht in een voormalige medicijnfabriek van Interpharm in het Bossche Paleiskwartier (voorheen bedrijventerrein de Wolfsdonken), gaat 15 januari 2012 zijn deuren daar sluiten. En pas eind 2012 schijnen ze die dan weer te openen in het nieuwe gebouw in het Bossche Museumkwartier. Ze delen dan hun nieuwe onderkomen, gebouwd naar een ontwerp van Bierman Henket Architecten, (zie impressies in het hart van de collage) met het Noordbrabants Museum.

We kunnen dus wel zeggen dat we voor de laatste keer moderne kunst in de oude medicijnfabriek hebben gezien. Overigens de eerste en voorlaatste keer was ruim 3 jaar geleden, zie mijn stukje 'Paleiskwartier' van 9 september 2008. En wat hebben we daar gezien, na eerst een hapje te hebben genuttigd in het museumcafé. Nou, een viertal tentoonstellingen t.w. 1. Berichten van het front; 2. Say hello, wave goodbye; 3. Klaas en Barend en Gijs en Rieneke en Carole; 4. Smax curatoren-project.

Ik zal proberen het één en ander zo beknopt mogelijk te omschrijven. Om te beginnen bij expositie 1: Een netwerk van gelijkgezinde kunstenaars actief in verschillende samenstellingen. Wat we zagen was eigenlijk een atelier van een groepje kunstenaars met een nogal onheilspellend vertoon van beeld en geluid o.a. een schildersatelier, een grafische werkplaats, een klinisch laboratorium en een industrieel niemandsland.
Expositie 2 was de laatste tentoonstelling op deze plek van diverse collecties en laatste aanwinsten van het SM, o.a. sieraden van Emmy van Leersum. Maar ook veel sculpturaal werk op keramisch gebied van o.a. Picasso, Guido Geelen e.a.
Expositie 3 was een gezamelijke tentoonstelling van 5 kunstenaars met een Bossche achtergrond. Schilderijen, muurschilderingen en -tekeningen, een houten huisje in de ruimte voor het op de muur getekende meisje van Barend en collages.
Expositie 4 ging over het braakliggende terrein naast het huidige museum. De aanstaande verhuizing van het SM was voor kunstenares Lara Almarcegui aanleiding de huidige plek (artistiek) te onderzoeken. Waarbij veranderingsprocessen en zaken die anders onzichtbaar zijn of aan de aandacht ontsnappen centraal staan. Een conceptueel kunstwerk eigenlijk in de context van een braakliggend terrein. Bijzonder, maar ik werd er eerlijk gezegd niet warm of koud van!


Al met al vonden we het niet bepaald de meest boeiende museumervaring van de laatste tijd. Over een jaartje maar eens kijken in het nieuwe gebouw daar, mogelijk dat dat een interessantere ervaring zal opleveren.

zaterdag, december 24, 2011

Haagse historie en meer ...


Gisteren waren we in het Haags Historisch Museum aan de Korte Vijverberg. We kwamen primair voor de tentoonstelling 'Golden Earring - Back Home', zie m'n stukje postzegelmuziek van j.l. maandag 10 oktober. Maar we hadden de kleine maar interessante tentoonstelling van de oudste nog bestaande Nederlandse rockband uit Den Haag toch redelijk snel gezien. We hadden het bezoek trouwens aardig kunnen rekken als we wat meer muziek hadden beluisterd middels de diverse koptelefoons, maar daar hadden we geen zin in, bovendien kennen we veel muziek van hun wel.

Er was uiteraard meer te zien in het museum. Bijvoorbeeld de permanente tentoonstelling 'Typisch Haags' waarin de vele facetten van de Haagse samenleving te zien zijn. Van Hofstad en internationale stad van vrede en recht tot voetbalclub ADO Den Haag. Maar ook de prachtig ingerichte poppenhuizen van jonkvrouwe Lita de Ranitz (1875-1960) waren er te zien, en een boeiende digitale groeikaart van Den Haag vanaf ca. 1300 tot heden. In de tentoonstelling Mijn Den Haag Winkelt! was middels herinneringen, foto's, posters en films te zien hoe de stad zich ontwikkelde tot een winkelparadijs met buurtwinkels, (super)markten en grote warenhuizen.

Lichtelijk verbaast heb ik een tijdje zitten kijken naar het enorme schilderij van Jan Antonisz van Ravesteyn, voorstellende 'de officieren van de schutterij op de Sint Sebastiaansdoelen' uit 1618. Daar stonden ze dan de leidinggevenden, de gewichtige mannetjes van weleer! Wie weet hebben enkele van hun nog meegemaakt dat in 1672, ruim 50 jaar later dus, de gebroeders de Witt hier op de Korte Vijverberg door een razende en op drift geslagen menigte werden gelyncht. Een tong en een vinger van één van de gebroeders is in dit museum nog steeds te zien, bizar eigenlijk.


Ook prachtig was het enorme panoramaschilderij van Jan van Goyen uit 1651 voorstellende 'Gezicht op Den Haag' Veel grote gebouwen al, ook van het binnenhof zeer waarschijnlijk, maar verder kan ik na ca. 360 jaar toch weinig herkenbaars vinden.

We zijn na het museumbezoek nog even langs de Hofvijver de stad in gelopen, richting Buitenhof en de Passage. Daar heb ik 'The Sound of the South' van Leo Blokhuis gekocht, een soundboek met 4CD's. Ik had nog een paar bonnen op zak die ik van S en W gekregen had, dus die zijn nu goed besteed! Prachtige muziek uit de jaren 1961-1976 uit het zuiden van de Verenigde Staten, waar destijds bijzondere ontmoetingen plaatsvonden tussen de blanke country en de zwarte soulmuziek. Onderweg naar huis hebben we gelijk maar een plaatje opgezet. Een feest der herkenning kan ik wel zeggen!

donderdag, december 22, 2011

wenskaart


Ze stromen weer binnen, de wenskaarten. Zakelijke kaarten, melancholische kaarten, zelfgemaakte kaarten met foto's en/of gedichten, de één nog mooier (of lelijker) dan de ander. En de kaarten komen uit alle hoeken, van familie, vrienden, buren, kennissen en bedrijven, ja zelfs kaarten van mensen of bedrijven waar ik nog nooit wat mee gehad heb of zelfs helemaal niet ken!

Elk jaar weer komt de vraag bij me op, stuur ik wel of geen wenskaarten. Stoer besluit ik soms, dit jaar maar niet! Maar als dan de eerste kaarten bij me op de mat ploffen, bedenk ik me al weer. Bijna iedereen doet het, dus moet ik toch ook wel iets van me laten horen. Maar typisch blijft het, want waarom stuur ik eigenlijk kaarten naar mensen die ik soms maar één of twee keer per jaar spreek, of zelfs dat niet. Of vreemder nog, waarom stuur ik kaarten naar mensen die ik bijna dagelijks of wekelijks zie? Ik zou het niet weten, het is een gewoonte en zoals gezegd, bijna iedereen doet het!

Dit jaar hebben we de kaart maar weer eens zelf gemaakt. Daarvoor hebben we de door mij op j.l. 22 november genomen foto gebruikt (zie stukje windstreken II van 25 november j.l.) van de 200 ton wegende glazen overkapping van de binnenplaats van het Amsterdamse Scheepvaartmuseum. Het wenskaartje is de uitsnede van het middelpunt van de overkapping, die de 32 windstreken van de kompasroos verbeelden. Simpel, gewoon een mooi plaatje, het is wat het is, hoogstens een metafoor voor het vinden van nieuwe wegen c.q. nemen van verstandige besluiten in 2012. En de tekst? Ach ja die spreekt uiteraard voor zich!

maandag, december 19, 2011

werelden

In het V-katern van de Volkskrant j.l. donderdag 15 december trof ik een paginagrote reclame aan van het CJP. Het grootste deel van de pagina werd in beslag genomen door nevenstaande tekening, gemaakt door het Amsterdams grafisch ontwerpbureau Maslow. Daaronder een samenvatting van een aantal vragen en antwoorden van Steven Stoffers (redacteur van het Cultureel Jongeren Paspoort) aan Sergio Hasselbaink (acteur, bekend van o.a. Sonny Boy zie m'n stukje van 29 januari 2011) over de toneelvoorstelling 'In Ongenade'. In het toneelstuk, dat is gebaseerd op het boek Disgrace van Nobelprijswinnaar J.M. Coetzee, en door de Toneelgroep Amsterdam wordt opgevoerd in de Stadsschouwburg, heeft de zwarte Sergio Hasselbaink een prominente rol naast theaterlegende Gijs Scholten van Aschat.

Luk Perceval, de regisseur van 'In Ongenade' laat volgens Sergio Hasselbaink de spelers op het toneel vaak stilstaan, zodat je als kijker wel gedwongen wordt om na te denken. Het zou namelijk wel leuk zijn als de gedachte van Coetzee overkomt. Als twee werelden botsen wekt dat weerzin op, maar uiteindelijk moeten we het toch samen doen! Een mooie gedachte, maar ondertussen bekroop mij wel de vraag hoe ik in dit verband toch eerder genoemd landschapje moest interpreteren. Het antwoordt op de vraag welke werelden er op elkaar botsen zit in de racistische hoek las ik. In het stuk speelt Gijs Scholten van Aschat professor Lurie. Lurie valt op de universiteit in ongenade door een affaire met een studente en kan daarom zijn biezen pakken. Om enigszins tot rust te komen gaat hij vervolgens maar een tijdje bij zijn dochter op het Zuid-Afrikaanse platteland wonen. Hoewel ik het heuvelachtige vredige landschapje met huisje, boompje beestje nu associeer met het Zuid-Afrikaanse landschap, vraag ik me toch nog steeds af hoe ik het één en ander m.b.t. 'In Ongenade' moet duiden. Het gaat goed met Lurie op het mooie landje van zijn dochter, en door de overwegend zwarte bevolking in de nabije omgeving worden ze gedoogd. Totdat een groepje militante autochtonen onder leiding van Sergio Hasselbaink op het toneel verschijnt met repressieve bedoelingen. Ze overvallen de boerderij en verkrachten de dochter van Lurie, weg vredig leventje. Ik zie de tekening nu heel anders, het landschapje heeft het profiel van een vrouwfiguur. Hoe is het mogelijk dat ik dat niet eerder heb gezien, ik zie ineens niet anders meer. Maar de horzel rechts in het midden en de donkere wolk links boven geven het geheel wel iets macabers. De dreiging van de arme autochtone bevolking, die de aanwezigheid en de overdadige luxe van een handjevol allochtonen in hun omgeving niet langer dulden. Als daarna Lurie's dochter, die een kind aan de verkrachting heeft overgehouden, uit zelfbescherming trouwt met haar zwarte tuinman, begrijpt Lurie daar niets van. Maar het is gewoon nodig om te overleven daar. Zoals eerder gezegd, uiteindelijk moeten de twee werelden daar het toch samen rooien!

Petje af voor Maslow's tekening bij 'In Ongenade'.

woensdag, december 14, 2011

Leven II


De één loopt met rode koontjes van opwinding, de ander word er warm noch koud van, het Higgs-deeltje. In mijn stukje Leven I van 25 januari 2010 had ik het over de LHC-versneller in Genève, een machine waarmee ze hopen te ontdekken hoe het heelal en het leven is ontstaan en in elkaar zit. Een zoektocht naar het z.g. Higgs-boson, ook wel het God-deeltje of de heilige graal van de deeltjesfysica genoemd. Zie wat dat betreft ook "theorie van alles" mijn stukje van 21 mei 2010.

Gisteren 13 december 2011 was het Higgsdag, zoals Bert Wagendorp het in zijn column in de Volkskrant lichtelijk cynisch noemde. We zijn overgeleverd aan de hogepriesters van de Grote Deeltjesbotser, die ons het evangelie brengen van het alsmaar diepere inzicht in alles. Zie wat dat betreft bijvoorbeeld ook stukje Neutrino's van 25 september 2011. De eerste zeer hoopvolle resultaten van de zoektocht naar het Higgs-boson werden die middag in het onderzoekscentrum CERN in Genève bekend gemaakt. En vandaag las ik in de krant, dat de versneller in de loop van 2012 voldoende opvallende gebeurtenissen zal hebben opgeleverd om de ontdekking van het Higgs-deeltje te kunnen claimen! Ook in de wereld van de wetenschap moet tijdig worden gescoord voor de centjes en de nobelprijs!

Gek eigenlijk, het Higgs-deeltje is veertig jaar geleden al voorspeld door de Britse naamdrager, hij had zelfs al min of meer uitgerekend bij welke energie het deeltje te ontdekken moest zijn. Maar daarvoor moesten ze wel eerst een deeltjesversneller bouwen van vier miljard! Prachtig, maar waarom dan toch dat opgewonden enthousiasme in de wereld van de fysici? Over een ontdekking waarvan je voor 99,99% al wist dat het er was. En het enthousiasme slaat nog over ook, tenminste wel op mij, ik ben geen fysicus maar toch ook heel nieuwsgierig geworden naar de ontdekking van de onzichtbare werkelijkheid die nog in atoomkernen en elektronen verborgen zit. Maar ook een gerenomeerd wetenschapper als Robbert Dijkgraaf was bij Pauw en Witteman nogal enthousiast over de bijna ontdekking in Genève. Het doet allemaal zo populistisch aan, iets meer rust in deze zou denk ik wat bedachtzamer overkomen. Overigens ben ik nu al nieuwsgierig naar de nieuwe vragen die straks door de ontdekking onherroepelijk zullen worden opgeroepen in de wereld van de deeltjesfysica!

zondag, december 11, 2011

radar


Port of Dover, voorjaar 1991 's ochtends rond 07.00 uur. We hoorden het oorverdovende gebrul van een Hovercraft van dichtbij, maar door de dikke mist zagen we het gevaarte niet. (zie ook m'n stukje Mist van 2 januari 2008) We hoopten maar dat ze het bliebje van onze reflector wel zouden zien op hun radarscherm. We lagen volgens onze AP navigator weliswaar nog iets buiten de aanloopkoers van die grote jongens op de stuurboordsingang van Port of Dover, en ook van Dover Coastguard, die ik al eerder had opgeroepen hadden we geen bijzondere opmerkingen of waarschuwingen door gekregen. Maar je weet toch maar nooit, om bij de voor ons verplichte bakboordsingang te komen, moesten we toch die stuurboordaanloop veilig zien te kruisen. Maar bovendien wijkt voor hetzelfde geld zo'n kolos iets van z'n koers af en kan je de klos zijn. Met al dat akoestische geweld om ons heen, werd de opgebouwde spanning van de oversteek, waarbij we midden in Dover Strait, ofwel één van de drukste vaarwaters ter wereld, plotseling waren overvallen door een dikke zeemist a.h.w. opgevoerd tot een climax. Ik vond het als schippertje van de Felis Onca IV maar een stressvolle situatie, hoewel ik m'n best deed dat niet al te veel te laten merken. Maar ik voelde de spanning toch ook bij de overige drie opvarenden. Jammer, want het kan zo mooi zijn, de vorige keren dat we hier waren konden we beide haveningangen met die mooie witte krijtrotsen op de achtergrond al van heinde en verre zien liggen. Enfin, het was niet anders, we zijn gelukkig veilig en wel de haven ingekomen. Maar ik heb me toen wel voorgenomen radar aan te schaffen, echt een must als je op zee vaart! Toch kwam het er niet direct van, erger nog pas in 1999, toen we de Swing, onze nieuwe boot kochten. Al die jaren is het zonder radar gelukkig goed gegaan op zee, terwijl we toch best wel vaak in mist verzeild zijn geraakt. (zie o.a. m'n stukje Pin Mill van 16 juli 2009) Maar het was toch maar zelden zo hectisch als toen op die vroege ochtend in Dover Strait met dat dynamische gebeuren vóór Port of Dover!
                                                                                                                                                                  
Maar goed, als je dan radar aan boord hebt, is het ook wel handig als je er mee om kan gaan. En dat was in het begin vaak lastiger dan ik dacht. Clutter (valse bliebs) op het radarscherm, veroorzaakt door o.a. een woelige zee, belemmerden je vaak het zicht op de serieuze bliebs. Veel clutter kon je uitzeven, maar deed je dat te enthousiast, dan zeefde je ook de serieuze bliebs uit en dat was natuurlijk niet de bedoeling. Het heeft best even geduurd voordat ik daar een beetje bedreven in was. Ik denk nog weleens aan die keer toen we terug kwamen uit Noorwegen, we hadden mee gedaan aan de Colin Archer Memorial Race van Lauwersoog naar Stavern. (zie m'n stukje CAMR van 4 februari '08) Storm, 8 Bft. in de Duitse Bocht, iets na middernacht kwamen we aan bij de eerste van de twee drukke shippinglanes boven de Waddeneilanden naar o.a. Hamburg en Bremerhaven, die we bij een aandewindse koers moesten kruisen. Grote golven en pikkedonker, sowieso zag je niks als je in een golfdal zat. En aan de radar had ik ook niks, het was één en al clutter. Om dat te kunnen zeven moest ik één hand vrij maken voor de knopjes, maar dat lukte me van geen kant. M'n stuurautomaat kon het natuurgeweld niet aan, en ik had beide handen nodig aan het roer om op koers te blijven. Met gekrulde teentjes van spanning stoven we beide shippinglanes over bij een zicht van nul komma nul meter in de golfdalen. Het is gelukkig allemaal goed gegaan, maar toen we in de vroege ochtend in de verte de gigantisch wit schuimende zeeën boven de Gronden van Stortemelk zagen, leek het ons ondanks de afnemende wind maar verstandiger deze afslag niet te nemen, en maar door te varen naar Den Helder. Maar goed dit was dus wel een voorbeeld van hoe je het niet moest doen met radar. Ik had de installatie natuurlijk eerder moeten afstellen op zwaar weer, in ieder geval voordat we echt in de shit zaten. Ik had weer wat geleerd, een dergelijke situatie is me nadien dan ook niet vaak meer overkomen. En daarom blijf ik maar zeggen, varen op zee zonder radar is eigenlijk onverantwoord. Radar op zee is echt een must!

Als alles goed is ingesteld, en je alle objecten om je heen in welke omstandigheid dan ook goed op het scherm kan volgen, geeft dat ondanks het feit dat je sowieso alert moet blijven, voor schipper en bemanning een zee van rust! Ik heb van mijn radar in iedergeval een hoop plezier gehad.
Met de Swing is de radarinstallatie uiteraard ook verkocht. (zie m'n stukje 'verkocht' van 27 november 2011) Maar wel een radarinstallatie die het toevallig afgelopen vaarseizoen begeven had. Bij de verkoop was echter wel bedongen dat ik zou zorgen voor een weer werkende radarinstallatie. Met een service monteur van Holland Nautic alles nagelopen, scanner in de mast, diverse aansluitingen etc. etc. Uiteindelijk was het duidelijk dat het beeldscherm binnen de boosdoener was, een haperende interface of zoiets, het zal wel. Het beeldscherm is meegenomen naar de werkplaats, waar ze het inmiddels gelukkig voor een redelijk prijsje hebben kunnen repareren. De nieuwe eigenaar vertelde me dat hij voorlopig gaat varen op de Spiegelplas bij Nederhorst den Berg. Als hij daar een keer een boeitje zal schampen, kan hij in iedergeval niet zeggen dat hij de boei niet gezien heeft omdat de radar het niet deed. Ik realiseer me dat deze uitlating mogelijk een beetje cynisch kan overkomen, maar dat neemt niet weg dat ik de eis van de nieuwe eigenaar natuurlijk maar al te goed begrijp!

woensdag, december 07, 2011

Om de Noord


Gisteravond in bioscoop Atlantic 'Nova Zembla' gezien, de allereerste Nederlandse 3D film met in de hoofdrollen Robert de Hoog als Gerrit de Veer; Derek de Lint als Willem Barentsz; Victor Reinier als Jacob van Heemskerck; Jan Decleir als Petrus Plancius (cartograaf en dominee) en Doutzen Kroes als Catharina Plancius, dochter van de cartograaf/dominee en geliefde van Gerrit de Veer. De tweede film van regisseur Reinoud Oerlemans (1971) die j.l. 21 november z'n première beleefde, draait sinds die tijd in de Nederlandse bioscopen.
Vlak voor aanvang kregen we van het bioscoop personeel allemaal een z.g. 3D brilletje uitgereikt. Wees er zuinig op lazen we op een briefje, want een kapot exemplaar kan je na afloop €. 50,- kosten! Nou, voorzichtig kijken dan maar, en dat juist met een spannende avonturenfilm. Want een spannend verhaal is de overwintering op Nova Zembla zeker, dat weet ik nog maar al te goed van vroeger. Met rode koontjes zat ik in de vierde klas van de lagere school te luisteren naar meester Doornbos. Zijn naam ben ik zelfs nooit vergeten, we hingen aan zijn lippen tijdens vaderlandse geschiedenis. Ik heb in mijn latere leven zelden iemand meegemaakt die zo beeldend en meeslepend kon vertellen. En met die prachtige oude schoolplaat van J. Isings aan de wand waande je je met Willem Barentsz zelf op Nova Zembla.

In 1996, 400 jaar na de ijskoude poolwinter in het Behouden Huys op Nova Zembla, werd er in het Scheepvaartmuseum in Amsterdam een tentoonstelling gewijdt aan dit 16de-eeuwse avontuur. Op de binnenplaats hadden ze toen het Behouden Huys nagebouwd, en in het museum werden allerlei eeuwenoude voorwerpen getoond, die latere expedities bij de resten van het Behouden Huys op Nova Zembla hadden gevonden. Het was een boeiende tentoonstelling, ik heb daar toen het boekje 'Om de Noord' gekocht. Een prachtig boekje met oude afbeeldingen en de destijds door Gerrit de Veer opgetekende verhalen van de tochten van Willem Barentsz en Jacob van Heemskerck en de overwintering op Nova Zembla.

Geïnspireerd door die mooie oude schoolplaat van J. Isings destijds met die gevaarlijke ijsbeer, had ik natuurlijk een fantasiebeeld opgebouwd van dit beroemde verhaal uit de Nederlandse geschiedenis. Een fantasiebeeld dat mede gevormd is door de verhalen van m'n oude schoolmeester, en later gevoed werd door eerder genoemde tentoonstelling, en de verhalen in het boekje van Gerrit de Veer. Maar gisteren vielen mijn oude, lang gekoesterde fantasiebeelden van dit avontuur zowaar een beetje in duigen. Ze strookten in iedergeval in meerdere opzichten niet met de 3D film 'Nova Zembla'.
Het was zonder meer een mooie film, ik heb tenminste best wel genoten. Al had ik toch ook wel wat negatieve recensies gelezen, maar dat hou je toch. Vooral dat 3D gebeuren was bijzonder, ik had dat nog nooit meegemaakt. Je ervoer echt de derde dimensie in de beelden. Meerdere lagen, diepte en perspectief, soms waande je je met dat malle brilletje op midden in het tafreel, je was bij wijze van spreken ook één van de acteurs. Spectaculaire techniek!

Maar ja, hoe mooi ook, de 3D film 'Nova Zembla' haalde het bij lange na niet bij de film die over dit avontuur al decennia in mijn hoofd draait, en dat viel een klein beetje tegen. Ik denk dat ik binnenkort m'n oude fantasiebeelden maar ga updaten in het Rijksmuseum in Amsterdam. Of zou dat misschien nu niet meer kunnen?

dinsdag, december 06, 2011

donkere dagen


'De Donkere Dagen Voor Kerstmis' van Willem Nijholt. Maar gelukkig heb ik nog een bootje van het zonnige Lombok!

't Mist en miezert en de stad lijkt ziek en der dagen zat
De mensen, met hun plastic aan, bewegen door een schijnbestaan
De donk're dagen voor Kertstmis
't Schemert rond een uur of vier en ik vraag me af: Wat doe ik hier
Aan 't einde van de Overtoom, verdwaald als in een boze droom
De donk're dagen voor Kertstmis
Lieve God, denk ik, kleumend en klein
Moeten die er nu werkelijk zijn
De donk're dagen voor Kertstmis

De koude tram is overvol, maar iedereen staart leeg en hol
Naar al die pakjes op z'n arm, want daarvan wordt een mens niet warm
De donk're dagen voor Kertstmis
Hij heeft een duur cadeau gekocht, maar had een ander ding gezocht
De warmte, die een leven duurt, de hoop die een bestaan bestuurt
In donk're dagen voor Kertstmis
Alles ligt in de winkel te koop, ja, behalve, behalve de hoop
De donk're dagen voor Kertstmis

't Mist en miezert en de stad lijkt ziek en der dagen zat
De mensen, met hun plastic aan, bewegen door een schijnbestaan
De donk're dagen voor Kertstmis
En ieder pakje, dat ik draag, is maar een uitstel van de vraag
Waar kopen wij het Paradijs en wat, in Godsnaam, is de prijs
In donk're dagen voor Kertstmis
Lieve God, denk ik kleumend en klein
Moeten die er nu werk'lijk zijn
Die donk're dagen voor Kertstmis

zondag, december 04, 2011

'De Gouden Eeuw van China'


In mijn stukje 'Goud uit Georgië' van 9 augustus 2010 schreef ik een beetje cynisch over de planning van de nieuwe uitbreiding en verbouwing van het Drents Museum. Het museum zou toen op 15 augustus zijn deuren voor één jaar sluiten. Gezien de ervaringen met soortgelijke projecten elders in het land, leek me één jaar voor zo'n klus erg optimistisch gesteld, en moest ik dat eerst nog maar eens zien. Nou ik heb het gezien! De bouw- en verbouw heeft o.a. door winterse ongemakken inderdaad 3 maanden langer geduurd dan gepland, maar dat noem ik voor deze keer maar peanuts. Op 16 november j.l. dus 15 maanden na de sluiting, is het museum door koningin Beatrix heropent.



We zijn er afgelopen vrijdag geweest, en ik kan niet anders zeggen dan dat de ondergrondse uitbreiding, naar ontwerp van architect Erick van Egeraat, niet alleen een lust voor het oog is maar ook om te beleven. Vooral hoe het daglicht speels kwam binnenvallen, door de verschillende openingen tussen de gebogen en verspringende dakvlakken, vond ik een beleving. En de prachtig aangelegde museumtuin op het dak van de ondergrondse expositiezaal fungeert volgens mij goed als een verbindende schakel tussen de oude omringende Assense bebouwing en het museum. Om maar iets te noemen, het zicht vanaf de Oostersingel op de historische centrumbebouwing en het oude museumgedeelte, zou door een bovengrondse uitbreiding van het museum zo goed als zeker zijn verdwenen.

En dan die openingstentoonstelling 'De Gouden Eeuw van China' in de periode van de Tang-dynastie (618 tot 907 na Chr.) Voor de Chinezen de meest glorieuze dynastie met de grootste culturele uitstraling uit de hele Chinese geschiedenis. Van oudsher is China een multi-etnisch en multireligieus land, en heeft bewust of onbewust altijd allerlei culturele invloeden van buiten ondergaan. Ik denk in dit verband ook aan de invloeden die de Zijderoute met zich mee moet hebben gebracht. Maar de reusachtige stappen voorwaarts op het gebied van literatuur, kunst en wetenschap die het deed tijdens de Tang-dynastie kende zijn weerga niet.
De verschillende museumstukken die we daar hebben gezien, komen uit musea in en rond de stad Xi'an, de meest historische stad van China, gelegen op de fundamenten van de oude Tanghoofdstad Chang'an. De stad wordt in China vergeleken met oude Europese steden als Rome en Athene. Ik zou er best eens een keertje heen willen!

Dat China van oudsher een multi-etnisch en multireligieus land is, kunnen we van onze regio, en zeker in die tijd, moeilijk zeggen. Destijds ging het er hier in ieder geval nog wel eens anders aan toe. Denk maar aan die rare heidense Friezen die in 754 na Chr. Bonifatius en 52 metgezellen van hem om zeep hielpen. En dat alleen omdat ze die Dokkumers destijds een andere mening wilden opleggen. Van een multireligieus gedachtengoed hadden beide partijen kennelijk nog nooit gehoord. En toen Keizer Karel omstreeks 768 na Chr. hier juist de geestelijken opdracht gaf om scholen te stichten voor iedereen, adel of niet, was dat natuurlijk ook weer een éénrichtings verkeer. Want ik ga er wel vanuit dat de geestelijken hier destijds geen voorstanders waren van een seculiere samenleving.

Maar dit allemaal terzijde, we hebben in alle opzichten erg genoten van het nieuwe museum in Assen en van de prachtige Chinese expositie daar. We komen er zeker vaker terug!

vrijdag, december 02, 2011

de Euro?!


Vanmorgen vond ik in m'n rommellaatje de z.g. eurokit ter waarde van € 3,88, die ik daar al die tijd nog had liggen. Eén euro was 2,20371 gulden waard, dus we kregen 10 jaar geleden tegen inlevering van een op naam gestelde afhaalcoupon, zomaar f 8,55 gratis van minister Zalm. Elke inwoner van Nederland die op 31 december 2001 zes jaar of ouder was, kreeg destijds ter introductie van de euro zo'n kit van het ministerie van Financiën. Een noviteit van belang!



Het nieuwtje is er inmiddels wel vanaf, integendeel, de euro is of lijkt een blok aan het been te zijn geworden voor de lidstaten. Desalniettemin heeft de euro ons de afgelopen tien jaar voorspoed gebracht wordt gezegd. En ik geloof dat daar een grote kern van waarheid in zit. En dat we er, ondanks het feit dat alles betreffende de euro momenteel op een helling lijkt te staan, toch alles aan moeten doen om de munt te behouden. Feitelijk moet de euro als een onomkeerbaar project worden beschouwd!

Zelfs de Franse president Sarkozy schijnt deze week te hebben gezegd dat hij zo langzamerhand voorstander is voor een meer centrale aanpak. Meer macht naar Brussel inzake de aanpak van dit en veel andere problemen dus. Geheel, maar zeker gedeeltelijk ten koste van de eigen soevereiniteit van de lidstaten. Ik denk inderdaad dat hij daar gelijk in heeft, want zoals het nu gaat met dat eeuwige gepraat van al die politici voor het belang van eigen parochie schiet niet op. Terwijl de tijd erg dringt heb ik begrepen.

Ik hoop dat ze op het Europese topoverleg van 9 december a.s. (de zoveelste top der toppen) inderdaad tot besluiten komen, die tot een centrale aanpak leiden ten koste van eigen soevereiniteit. Dat wordt mogelijk niet leuk gevonden, maar het zijn wel de consequenties van een keuze die tien jaar geleden gedaan is. Wie a heeft gezegd in euroland moet nu toch ook echt b durven zeggen.
En dat straks niet alleen z.g. probleemlanden kunnen worden gedwongen tot verregaande bezuinigingen en hervormingen van hun economie, maar ook de overige lidstaten in de eurozone.
Want laten we niet vergeten dat z.g. sterke landen als Duitsland en Frankrijk de eerste lidstaten waren, die al in 2003, in ieder geval kort na de internetbubbel, begonnen zijn met de afspraken aan hun laars te lappen. Ongestraft overschreden ze toen al de destijds in Maastricht afgesproken limiet op het begrotingstekort van 3% van het bruto binnenlands product (BBP). Goed voorbeeld doet goed volgen, maar slecht voorbeeld natuurlijk ook, daarom zitten we nu wel met gebakken peren.
Ik heb begrepen dat voor het één en ander een berg geld nodig is. Zoveel, dat het Europese Noodfonds en de Europese Centrale Bank (ECB) dat samen niet of nauwelijks kunnen behappen. En de geldpers aanzetten is geen goeie optie, daaraan schijnen op termijn teveel nadelen te kleven, gierende inflatie, verwatering van eigendommen, dat soort dingen. Daarom wordt nu overwogen om het Internationaal Monetair Fonds (IMF) erbij te halen.

Dat lijkt me ook een stap in de goede richting, want met het IMF zullen garanties voor leningen worden gedragen door een instituut met 187 landen heb ik gelezen. Terwijl bij het Europese Noodfonds maar maximaal 13 landen meedoen, Griekenland, Portugal, Ierland en het vragende land hoeven immers niet mee te betalen. Hoe dan ook, ik ben toch wel erg benieuwd wat het met euroland gaat worden in de nabije toekomst.

dinsdag, november 29, 2011

seinpistool


Het was heus geen klapperpistooltje, mijn 'Olin' seinpistool, kaliber 4. Je schoot er zo'n dikke rooie COMET lichtkogel 300 meter loodrecht het zwerk mee in! Vanaf die hoogte zakte de lichtkogel vervolgens dan weer langzaam aan een klein parachuutje terug naar meer aardse sferen. Geen speelgoed dus, ik moest er destijds zelfs een wapenvergunning voor aanvragen!

Het (vuur)wapen alsmede de munitie diende in een afsluitbare kluis te worden opgeslagen. Tijdens controles thuis, ik heb er drie gehad in al die jaren, vertelde ik de controlerend ambtenaar steevast dat het seinpistool daar lag waar het thuis hoorde, namelijk voor het grijpen op m'n bootje! Weliswaar incl. munitie keurig opgeborgen in een plastic kokertje aan de wand. Maar omdat nou een kluis te noemen? Hoe dan ook, ik ben er altijd mee weggekomen! Maar ja, ik moest wel altijd één keer per jaar naar het politiebureau om m'n wapenvergunning te verlengen. Ik betaalde dan een tientje, kreeg een nieuwe jaarstempel op m'n vergunning en mocht weer vertrekken.

Ik heb godzijdank het seinpistool nooit serieus hoeven te gebruiken, de paar keer dat ik het gebruikt heb, was op een oudejaarsavond thuis. Met een slokje op en veel gebaar schoof ik dan een lichtkogelpatroon in de loop, klapte het wapen dicht, loop omhoog, spannen en hadsjiekidee. Prachtig, applaus, de a's en o's waren vaak niet van de lucht. Nog helder voor m'n geest staat een rustige oudejaarsavond samen met J. Klokslag 12.00 uur togen we naar buiten, de tuin in, met fotocamera op statief stelden we ons naast elkaar op voor de lens, ontstaken een handstakellicht achter onze rug, en richten ons seinpistool op de maan, boem! Gelukkig nieuwjaar en blijf gezond!


We zullen vanaf heden iets anders moeten verzinnen. Want vandaag heb ik m'n seinpistool en m'n wapenvergunning op het politiebureau ingeleverd. Het één en ander ter vernietiging, want wat moet ik er nog mee nu we geen schip meer hebben. Weg ermee, het kost me elk jaar alleen maar geld met die malle wapenvergunning. Het hele zooitje gaat volgens de politieambtenaar in de schredder, een soort van gehaktmolen voor metaal. Ik ga mooi terug naar vuurpijlen en handstakels mocht het nog ooit weer zover komen.

zondag, november 27, 2011

verkocht


De 'Swing' afgelopen zomer voor de kust van Texel, varend van Den Helder naar Oudeschild, gezien vanaf de 'Poolster', de Lemsteraak van Simone en Wilco. En opweg naar IJmuiden zagen we vanaf de 'Swing' eens een imposante wolkenlucht zich samen pakken boven de witte krijtrotsen van Dover, en wat dat betekende hebben we geweten. Maar ook zagen we vaak prachtige zonsop- en ondergangen midden op de Noordzee of in de Duitse Bocht boven Helgoland.

De fantastische zeiltochten door de Noorse fjorden en naar de Shetlandeilanden. Of lekker naar de Engelse oostkust waar we grote pullen bier dronken in 'the butt en oyster' die bekende pub aan de oever van River Orwell in Pin Mill. Maar bovenal ook de vele, vele zeiltochten met J over het IJselmeer, door Friesland en naar de diverse Nederlandse- en Duitse waddeneilanden, of naar de Zeeuwse wateren. Maar ook in de havens ouwehoeren met de havenmeester, of gewoon lekker bij de kachel met een pikketanisje bij de hand en een mooi boek op schoot, terwijl de wind door het wand gierde en voor een prachtig concert zorgde. En zo kan ik nog wel een tijdje doorgaan!

De beelden staan in mijn geheugen gegrift, maar niet alleen de beelden, vooral ook de bijbehorende gevoelens en emoties. Zo werkt dat nou eenmaal op en met een boot. Maar ik zal mijn maritieme herinneringen moeten koesteren, want het ziet er niet naar uit dat er snel nieuwe bij zullen komen. Althans niet op m'n eigen zeiljachtje, want de 'Swing', bouwjaar 1999 en sinds die tijd a.h.w. ons 2e huisje is verkocht! Ze lag weliswaar sinds 5 oktober j.l. te koop, maar ik ging er, gezien de tobberige verhalen die ik links en rechts hoorde, eerlijk gezegd vanuit dat een eventuele verkoop op z'n vroegst pas volgend voorjaar zou plaatsvinden. Maar niet dus, gisteren 26 november 2011 is de koopovereenkomst door beide partijen ondertekend! Verkocht binnen twee maanden voor om en nabij de prijs die ik in m'n hoofd had. Een zorg minder dus, desalniettemin zit ik met dubbele gevoelens en ben ik (nog) niet echt blij. Ruim dertig jaar lang een boot gehad en plotseling is het voorbij. We hebben het zelf zo gewild, maar ik mag toch wel hopen dat we snel aan dit gemis gewend zullen raken!

De 'Swing' gaat voorlopig met de nieuwe eigenaars en hun vier jonge kinderen een plassenleven leiden in de buurt van Nederhorst den Berg. De Spiegelplas en de Ankeveense Plassen wordt het nieuwe domicilie. Voorlopig dus geen zoutwater meer en wrede golven voor de 'Swing', maar wel lekker laveren met vier jonge kinderen over de Spiegelplas.

vrijdag, november 25, 2011

windstreken II


In vervolg op 'windstreken I', mijn eerste stukje van j.l. 3 oktober over het verbouwde Scheepvaartmuseum in A'dam, was ik afgelopen dinsdag samen met J en m'n zus G en brother-in-law C daadwerkelijk in het museum. Alhoewel op de heenreis een akkefietje aan het begin van de wisselstrook nabij Muiden bijna roet in het eten had gegooid. Slechts door keihard te remmen, het was echt een noodstop, had ik op het nippertje weten te voorkomen dat we door toedoen van een pirouetterende medeweggebruiker enkele auto's vóór ons, al nabij Muiden zouden zijn gestrand.

Over de spectaculaire glazen overkapping van de binnenplaats heb ik het in Windstreken I uitvoerig gehad. Maar nu ik de kap, met in het midden de kompasroos en z'n 32 windstreken met eigen ogen gezien en ervaren heb, kan ik alleen maar beamen dat daarover toen geen woord teveel gezegd is. Die is echt indrukwekkend!

Een voor het oog minder saillant detail misschien, maar wel van cruciaal belang is de geluidsabsorberende vloer van de binnenplaats. Die zou zonder dempende vloer door de harde glazen overkapping een nagalm hebben van ruim 12 seconden. Niemand zou elkaar dan nog kunnen verstaan. De vloer van ruim 1150 m2, bestaat uit 2300 betonnen tegels van 60 bij 60 cm op een metalen frame. Elke tegel is verdeeld in 16, met natuursteen beklede vierkantjes van ca. 15 bij 15 cm, met daartussen deels open hogehakvriendelijke voegen (max. 5 mm) die het geluid a.h.w. laten ontsnappen. En om te grote geluidsreflectie te voorkomen, is onder de vierkantjes een luchtspouw en geluidabsorberend materiaal aangebracht. En eventueel vocht en vuil dat door de naden onder de tegels terecht komt wordt afgevoerd. Het resultaat van deze vloer is een alleszins acceptabele nagalmtijd op binnenplaats 'Het Open Pleyn' van slechts 3,3 seconden!
LBP Sight, het ingenieursbureau uit Nieuwegein die de unieke akoestische vloer heeft ontwikkeld, is daarmee dit jaar uitgeroepen als winnaar van de ingenieursprijs 'De Vernufteling'. (Een prijs van ingenieursvereniging KIVI NIRIA, tijdschrift De ingenieur en branchorganisatie ONRI.) Tot zoverre iets over de techniek.



Wij begonnen onze rondgang door het museum met de attractie 'De Zeereis', een volgens de brochure spannend virtueel avontuur op zee. Hoezo spannend? Ik ben eigenlijk alleen maar nieuwsgierig geworden naar de chaoten die deze attractie bedacht hebben en er vorm aan gegeven hebben. Het hele avontuur begon met een gezamelijk en tamelijk lachwekkend roeioefeningetje. Vervolgens banjerden we met de hele meute door een aantal zaaltjes heen, waarbij rondom een scala aan beelden van van alles en nog wat op de wanden werd geprojecteerd. Ik kon er geen touw aan vastknopen en wist niet waar ik het eerst of het laatst moest kijken. Bovendien ging het één en ander ook nog gepaard met een hoop herrie, ontploffingen, geschreeuw, gejammer, geklaag en onverstaanbare dialogen en kreten. Ik kon in de hele z.g. Zeereis niet of nauwelijks een verhaal of samenhang ontdekken. Een lukrake attractie met een overdaad aan virtueel geweld en technisch kunnen, meer was het niet. In mijn beleving een regelrechte miskleun! Een mening, die ook na het klapstuk aan het eind van de zeereis overeind bleef, toen we onszelf zagen roeien, maar nu in een echte sloep over het IJ richting Scheepvaartmuseum.
Maar goed, laat ik ophouden me zo negatief te uiten over De Zeereis, want mogelijk vinden kinderen de warrig gebrachte boodschap die het over ons maritiem verleden uiteraard wel een beetje in zich heeft, wel leuk en begrijpelijk, dat zou zo maar kunnen.

Het Scheepvaartmuseum is voor 58 miljoen euro verbouwingskosten een mooi gebouw geworden, ik kan niet anders zeggen. Maar ook een gebouw dat qua sfeer totaal is veranderd. Eerlijk gezegd viel het mij tegen. Ik ken het museum en de sfeer nog goed van vóór de verbouwing, maar daar is niets of weinig meer van over. Vroeger was het een gebouw waarin je op elke verdieping lekker kon rond dwalen over de oude krakende eikenhouten vloeren. Een gebouw met een scheepse sfeer zal ik maar zeggen, je rook a.h.w. de VOC en nog veel meer van ons maritieme verleden!
Nu is het een mooi en een beetje modern doch vrij kaal en sfeerloos expositiegebouw geworden. Veel loze ruimte naar mijn gevoel, en minder museumstukken. En de routing is ook vrij omslachtig, want toen we naar een andere afdeling wilde, moesten we steeds eerst weer terug naar de centrale binnenplaats.

Maar we hebben ondanks de tegenvallers, of misschien moet ik maar zeggen mijn tegenvallers, in het museum evengoed een leuk en onderhoudend middagje gehad. Eerlijk gezegd denk ik dat zo'n rigoureuze verandering als het Scheepvaartmuseum heeft ondergaan, ook niet in één keer perfect kan zijn. En wie weet krijgen ze daar wel meer kritieken te verwerken van bezoekers en doen ze er mogelijk wat mee, we zullen zien. Over het restaurant had ik trouwens niets te klagen, het was er tijdens de lunch gezellig, en de bediening was goed en het eten ook!

maandag, november 21, 2011

broken circle/spiral hill


De Sonsbeekexpositie van 1971 werd 'Sonsbeek buiten de perken' genoemd. Hoewel Sonsbeek '71 als het hart van de kunstmanifestatie moest worden gezien, strekte deze zich over heel Nederland uit. De expositie in Park Sonsbeek heb ik destijds bezocht, samen met enkele medestudenten van de AvB Amsterdam. (Zie m'n stukje Sonsbeek van 26/2'06) Pas gisteren, 40 jaar na dato dus, heb ik samen met m'n twee oude Amsterdamse vrienden Henk en Jan het inmiddels meerdere keren gerestaureerde 'The Broken Circle Spiral Hill' bezocht in Emmen. Een Land-artproject van de Amerikaanse kunstenaar Robert Smithson (1938-1973) dat hij daar destijds in het kader van Sonsbeek '71 heeft gemaakt, of beter gezegd op zijn aanwijzingen heeft laten maken in een enorme zandgroeve.

Robert Smithson's artistieke carrière, die op 35 jarige leeftijd bruut beëindigd werd door een vliegtuigongeluk, speelde een belangrijke rol binnen de voornaamste kunststromingen in zijn tijd t.w. de conceptuele kunst, de minimal art en de land art.
Land-Art is kunst in de natuur gemaakt met en/of in het materiaal dat ter plekke voor handen is. De kunstenaar wil met deze culturele uiting buiten de muren van het museum, een intensere beleving oproepen van het landschap.

Smithson wilde met zijn 'Broken Circle and Spiral Hill' een dialoog tot stand laten komen tussen kunst en industrie. De kunstenaar en de ontginner moesten zich ervan bewust worden dat ze beiden vertegenwoordigers zijn van de natuur. Want economie, ontvreemd van de wereld, was volgens hem blind voor natuurlijke processen. In zijn visie was kunst een goed bindmiddel tussen de ecoloog en de industrieel, ze zouden middels de dialoog een respectabel koppel kunnen vormen. 'Broken Circle and Spiral Hill', met in het midden de volgens zijn aanvankelijke visie controversiële zwerfkei van ruim 32 ton, moest dan ook gezien worden als de aanzet tot de dialoog!



Na het bezoek aan het kunstwerk in de enorme, nog altijd in bedrijf zijnde zandgroeve van familie De Boer, en het daar aanwezige infocentum, waren we toe aan de lunch. De erwtesoep en het broodje bal of kroket in 't Wapen van Emmen ging er dan ook in als de spreekwoordelijke koek. Vervolgens togen we met z'n drieën naar het Centrum Beeldende Kunst Emmen, voor de tentoonstelling 'Robert Smithson in Emmen' met o.a. de video Breaking Ground: Broken Circle/Spiral Hill (1971-2011) en nog veel meer info.

De terugweg, die op aanraden van Jan tot ons genoegen via een culinaire pitstop ging in Ristorante Pizzeria Elba in Hattem, verliep verder als een speer. Rond een uur of acht waren we in H'wijk, en na nog een kopje koffie reisden Henk en Jan verder richting A'dam. Einde van een interessant maar ook genoeglijk dagje met een paar oude en zo vertrouwde vrienden!

dinsdag, november 15, 2011

bordjesfetisjisme?


De wandeling j.l. zondagmiddag op Landgoed Tongeren had in ieder geval één ding gemeen met de wandeling van gisterochtend op Landgoed Stakenberg, namelijk een overdaad aan inlichtingen. Waarschuwingsborden, verkeersborden, verboden toegangsborden, routepaaltjes voor wandelaars, ruiters en fietsers alsmede allerlei verhalend proza op meestal laag bij de grondse bordjes over de fauna en flora in deze gebieden.

Wellicht overdrijf ik een beetje, dat zou goed kunnen, maar het viel me ineens op, al die overdadige informatie. En ja dan ga je er toch extra op letten. En ik kan niet anders zeggen, dan dat ik tijdens de wandeling vrij snel de tel kwijt raakte. Het lijkt erop dat de bedenkers twee opties voor ogen hebben gehad t.w. los lopende wandelaars zijn onnozelaars die zelf niet nadenken en hebben al die info hard nodig, of b, het zijn allemaal bordjesfetisjisten, en die willen we graag van dienst zijn!

Maar ik zou zeggen, weg met alle overbodige infotroep in die prachtige natuur. Het hoort daar niet thuis, op hier en daar een subtiele aanwijzing na misschien. Het irriteert me, en doet afbreuk aan de beleving van het landschap. Mensen die daar wandelen weten echt wel waar ze mee bezig zijn lijkt mij. Ze weten volgens mij doorgaans heel goed wat ze zien of gezien hebben.

Ach laat ik ophouden te zeuren, want eerlijkheidshalve moet ik wel zeggen, dat J en ik evengoed bijzonder hebben genoten van beide wandelingen!

zondag, november 13, 2011

samen eten


Behalve dat H geen vis lust, eten onze oude vrienden H en M uit Amsterdam verder alles, en m'n geliefde brother-in-law H en vriendin C eveneens uit Amsterdam lusten ook alles, alleen geen vlees en vis, ze eten uitsluitend vegetarisch. En wijzelf? Wij eten echt alles, nou ja alles, in ieder geval vlees en vis! Zie daar het gegeven waar we onze ingrediënten en kookkunst resp. voor j.l. vrijdag- en zaterdagavond op hebben moeten afstemmen. Het was samen met J wel even brainstormen, maar het resultaat was er wel naar. En uiteraard droeg daar de door J zo feestelijk gedekte tafel op beide avonden ook een steentje aan bij.


Twee avonden drukte en gezelligheid met totaal verschillende mensen. En natuurlijk mede met dank aan Bacchus, want de wijn bleef wat ze was en vloeide rijkelijk tot ieders genoegen. En het eten? De bereiding van onderstaande recepten in de goeie verhoudingen op zowel het vuur, in de oven, onder de grill als gewoon lekker fris of koud op het aanrecht is ons gelukkig goed afgegaan!

Wilde paddestoelensoep voor beide avonden.

gedroogd eekhoorntjesbrood
olijfolie
boter
preitjes, in dunne ringen
sjalotjes, fijngehakt
teentje knoflook, fijngehakt
wilde paddestoelen
groentebouillon
gedroogde tijm
creme fraiche
zout en versgemalen zwarte peper
takjes verse tijm ter garnering

Witlofsalade voor beide avonden.

witlof
appel
verse ananas aan kleine stukjes
fijngesneden ui
perzikpartjes
mandarijntjes
scheutje koffiemelk
slasaus

Zuid Afrikaanse bobotie met bonen en gehakt voor de 1e avond.

rundergehakt
diverse kruiden
sperziebonen
groene appel
creme fraiche
rijst met rozijnen

Hutspot met gembersiroop en geitenkaas voor de 2e avond.

kruimige aardappels
hutspotgroenten (wortel-ui)
gembersiroop
zachte geitenkaas
verse koriander

Toetje, koffie en pikketanisje voor beide avonden.

Vanille- en Malaga ijs met vruchten en slagroom
Koffie met Calvados

Zo dat was het, geen haute cuisine, maar wel lekker allemaal! De komende dagen doen we het maar weer wat rustiger aan.

vrijdag, november 11, 2011

Guggenheim Museum New York


Het triomfantelijke afscheid van Maurizio Cattelan in het Guggenheim Museum, New York, schreef Rutger Pontzen dinsdagochtend in de V-bijlage van de Volkskrant. Nou ken ik die malle Cattelan (1960) van het Boijmans van Beuningen museum in Rotterdam, waar hij als een levensecht beeld, een zelfportret, omhoog kijkt door een gat in de vloer. En het Guggenheim ken ik behalve vanuit de architectuur ook van een bezoekje in 1992, (zie m'n stukje New York van 12 september 2006) al konden we toen tot onze grote spijt niet naar binnen wegens ingrijpende verbouwings- en uitbreidingswerkzaamheden.

Aangezien ik in gedachten toch nog in Ierland zat, zie Kilkelly, m'n vorige stukje van j.l. 7/11, was de verleiding, nadat ik het stukje van Pontzen gelezen had, te groot om niet gelijk maar even over te steken naar het New Yorkse Guggenheim Museum. Alleen wel virtueel deze keer, dan weet ik tenminste zeker dat ik nu wel binnen kom!

De Amerikaanse architect Frank Lloyd Wright (8 juni 1867 - 9 april 1959) ontwierp het Guggenheim Museum in 1944, aan het einde van zijn loopbaan. De oplevering en officiële opening van het museum op 21 oktober 1959 heeft hij zelf niet meer kunnen meemaken. En ook zijn opdrachtgever Solomon R. Guggenheim (1861-1949) had al tien jaar eerder de geest gegeven, waardoor de bouw van het spiraalvormige museum, mede door de 2e wereldoorlog nogal lang op zich had laten wachten.

Wright had met dit bijzondere ontwerp, tegenover het Central Park aan de Fifth Avenue, volgens sommigen de architectuur boven de beeldende kunst gesteld. Nadelen van de spiraalvorm vonden ze o.a. dat de schilderijen niet plat aan de hellende wanden konden worden gehangen, en dat de bezoekers een onrustig gevoel kregen vanwege het lopen op de hellende vloeren. Daar hadden ze uiteraard wel een punt, maar volgens mij heeft inmiddels niemand het daar nog over.
In 1992, toen we daar dus voor gesloten deuren stonden, is het Guggenheim uitgebreid met een rechthoekige toren. Een bouwmassa naar een ontwerp van architect Charles Gwathmey (1938-2009) van het Amerikaanse bureau Gwathmey Siegel & Associates Architects. Met de uitbreiding pal naast de creatie van Wright, waarmee deze middels een transparant tussenlid verbonden is, werd het totale vloeroppervlak van het Guggenheim Museum verdubbeld.



In het gedachtengoed van Rutger Pontzen betreffende de huidige expositie in het Guggenheim Museum van Maurizio Cattelan, kan ik me wel een beetje vinden als hij het expocircus omschrijft als een feestelijke begrafenis. Bizar eigenlijk, daarmee heeft de wereldberoemde maar desondanks in mijn ogen prettig gestoorde autodidact Cattelan inderdaad zijn hele oeuvre tot praktisch niets gereduceerd!

maandag, november 07, 2011

Kilkelly


'De laatste verten van de Gaeltacht' (Gaeltachtgebieden, de westelijke regio's waar voornamelijk Iers-Gaelisch, kortweg Iers wordt gesproken) Eeen boeiend reisverhaal van Rob Gollin in de Volkskrant zaterdag over de randen van zuidwest Ierland. Een verhaal over de Skellig Islands. (Zie punt A in de collage) Barre rotsen in de Atlantische Oceaan op een klein half uurtje varen vanaf de Ierse zuidwestkust, eilanden van monniken, meeuwen en jan van genten. Maar ook een verhaal over vaak lang of vergeefs wachten in de pub op een boot die maar niet vertrekt vanwege het onstuimige weer. En over meezingen in de pub als je toch moet wachten, met Kilkelly bijvoorbeeld, een lied over een familie uit het ruim 300 km noordelijker gelegen gelijknamige dorpje. (Zie punt B in de collage) Een hartverscheurende lyric uit de jaren zeventig van de vorige eeuw van Peter Jones, een Amerikaanse componist met Iers bloed in z'n aderen. Een lyric die we bij Hodgepodge ook op het repertoire hebben staan, en daar door Chris met z'n basstem zo ontroerend mooi gezongen wordt!

Kilkelly is ontstaan, doordat Peter Jones in de jaren zeventig op zolder bij zijn ouders een bundeltje brieven vond, allemaal verstuurd vanuit het Ierse dorpje Kilkelly. Ze waren door de over-overgrootvader van Jones gedicteerd en door de schoolmeester opgeschreven en opgestuurd naar zijn overgrootvader. De brieven grepen hem zo aan dat hij de teksten als basis gebruikte voor een lyric die hij Kilkelly noemde. Elk couplet begint met "Kilkelly, Ireland" en dan het jaar van schrijven. Het is een aangrijpende familiegeschiedenis die je in vijf coupletten compleet te horen krijgt. De zoon (de overgrootvader van Peter Jones dus) die de brieven ontvangt, is midden 19e eeuw naar Amerika geëmigreerd om de armoede en hongersnood te ontvluchten, die het gevolg was van het mislukken van een paar aardappeloogsten achter elkaar. De brieven zijn het enige contact met thuis, en als hij in de laatste brief van zijn broer hoort dat nu ook zijn vader is overleden, heeft hij die al meer dan dertig jaar niet meer gezien!



Aan de van Keltische oorsprong zijnde Ieren wordt dikwijls nogal een grote verbeeldingskracht toegeschreven. Kilkelly, (zie tekst onder) wordt dan ook vol overgave en inlevingsvermogen gezongen in pubs of waar dan ook. Doorgaans wel direct gevolgd door een lied van minder zwaarmoedige aard.

Kilkelly, Ireland, 18 and 60, my dear and loving son John
Your good friend the schoolmaster Pat McNamara's so good
As to write these words down.
Your brothers have all gone to find work in England,
The house is so empty and sad
The crop of potatoes is sorely infected,
A third to a half of them bad.
And your sister Brigid and Patrick O'Donnell
Are going to be married in June.
Your mother says not to work on the railroad
And be sure to come on home soon.

Kilkelly, Ireland, 18 and 70, dear and loving son John
Hello to your Mrs and to your 4 children,
May they grow healthy and strong.
Michael has got in a wee bit of trouble,
I guess that he never will learn.
Because of the dampness there's no turf to speak of
And now we have nothing to burn.
And Brigid is happy, you named a child for her
And now she's got six of her own.
You say you found work, but you don't say
What kind or when you will be coming home.

Kilkelly, Ireland, 18 and 80, dear Michael and John, my sons
I'm sorry to give you the very sad news
That your dear old mother has gone.
We buried her down at the church in Kilkelly,
Your brothers and Brigid were there.
You don't have to worry, she died very quickly,
Remember her in your prayers.
And it's so good to hear that Michael's returning,
With money he's sure to buy land
For the crop has been poor and the people
Are selling at any price that they can.

Kilkelly, Ireland, 18 and 90, my dear and loving son John
I guess that I must be close on to eighty,
It's thirty years since you're gone.
Because of all of the money you send me,
I'm still living out on my own.
Michael has built himself a fine house
And Brigid's daughters have grown.
Thank you for sending your family picture,
They're lovely young women and men.
You say that you might even come for a visit,
What joy to see you again.

Kilkelly, Ireland, 18 and 92, my dear brother John
I'm sorry that I didn't write sooner to tell you that father passed on.
He was living with Brigid, she says he was cheerful
And healthy right down to the end.
Ah, you should have seen him play with
The grandchildren of Pat McNamara, your friend.
And we buried him alongside of mother,
Down at the Kilkelly churchyard.
He was a strong and a feisty old man,
Considering his life was so hard.
And it's funny the way he kept talking about you,
He called for you in the end.
Oh, why don't you think about coming to visit,
We'd all love to see you again.

zaterdag, november 05, 2011

Oud Nijkerk


Wie Nijkerk niet kent is niks gewend zeg ik soms, maar van museum 'Oud Nijkerk' had ik eerlijk gezegd nog nooit gehoord. Terwijl de voormalige oudheidkamer aan de Holkerstraat na een verbouwing al in 2004 voorlopig is geregistreerd als museum, en in 2008 definitief. Maar sinds gistermiddag weet ik na een bezoek, samen met m'n geliefde en geboren en getogen Nijkerkse J, alles van het museum af.

Een semi-permanente tentoonstelling over de geschiedenis van de Vest Nijkerk, de benaming die de plaats in 1413 (over ruim een jaar bestaat de stad Nijkerk dus 600 jaar) kreeg van de Hertog van Gelre toen hij de stadsrechten verleende. Een tentoonstelling over Nijkerkse architectuur en meubelen uit het Interbellum, de periode tussen de twee wereldoorlogen in. Met ontwerpen van plaatselijke architecten als van Dasler, van der Stelt, Alfrink e.a. Over de meubelen die toen gemaakt werden bij Tijsseling, de plaatselijke meubelfabriek destijds. Maar ook de wederwaardigheden van de joodse gemeenschap in Nijkerk werden belicht in de tentoonstelling. En de verbouw van tabak, die veel voorspoed bracht in de omgeving van Nijkerk. En natuurlijk een grote collectie boeken die werden gedrukt en uitgegeven door het Nijkerkse bedrijf Callenbach. Verder zoals gebruikelijk in een historisch museum, waren er uiteraard ook nog de plaatselijke schilderijen, foto's, oude gereedschappen en klederdrachten te zien.

En in het educatiehoekje hebben we een zwart-wit film gezien over Nijkerk in de jaren vijftig. Over de schooljeugd, over het verenigingsleven, over de plaatselijke middenstand, ach eigenlijk over van alles en nog wat uit het Nijkerkse leven van toen, waarvan J nogal wat situaties en gezichten bekend voorkwamen. Maar voor ons was het meest verrassende moment in de film, dat we plotseling J als 14 of 15 jarige puber in het voorportiekje van haar ouderlijk huis aan de Raadhuisstraat zagen staan, waar ze iemand te woord stond!

woensdag, november 02, 2011

Lotte Lenya


Toen ik afgelopen zomer een tijdje met de Swing in de Hylperhaven lag in Hindeloopen, heb ik behoorlijk veel gelezen. Bij de Goede, het kleine 2e hands boekwinkeltje aan de Buren, was ik geloof ik een goede klant, want ik kreeg op elk boek wel een euro korting, terwijl ze vaak maar een paar euro kosten. Eén van de boeken die ik daar op de kop heb getikt, was een door Donald Spoto in 1993 geschreven biografie van de beroemde zangeres en actrice Lotte Lenya (Wenen 1898 - New York 1981). Een dikke pil van 474 pagina's waaraan ik pas in de afgelopen herfstvakantie ben begonnen, en nu net heb uitgelezen.

De biografie is een eerbetoon aan een uitzonderlijke vrouw. De beroemdste vertolkster van de liederen van de Duitse dichter en schrijver Bertolt Brecht (1898-1956) en de joods-Duitse legendarische componist Kurt Weill (1900-1950) die ook haar echtgenoot was, heeft tot haar dood toe het publiek aan zich weten te binden. Met haar uitdagende houding symboliseerde zij in het bijzonder de geest van de Europese artiest in de jaren twintig en dertig. Na een jeugd vol armoe en prostitutie in Wenen en een studie klassieke dans in Zurich, belande Lotte in 1921 in Berlijn, waar ze al snel in aanraking kwam met de eigentijdse muziek en teksten van Kurt Weill en Bertolt Brecht. In no time wist ze door haar optredens in stukken van beide mannen als o.a. Mahagonny uit 1927, een muzikale politieke satire over het verlangen naar de perfecte stad, over verveling, genotzucht, geld en nooit genoeg en Dreigroschenoper uit 1928 (Driestuiversopera) een stuk bedoeld als sociale kritiek, waarbij de onderwereld model stond voor het kapitalisme en Cabaret in de beginjaren 30, een controversiële musical over complexe liefdesrelaties en naderend onheil in het decadente Berlijn tijdens de Weimar Republiek, een enthousiast publiek in de zinderende metropool die Berlijn toen was (en ook nu weer is) aan zich te binden.

Het bekende 'Die Moritat von Mackie Messer' (The Ballad of Mack the Knife) en 'Seeräuberjenny' (Pirate Jenny) uit resp. de Prelude en de Eerste acte van de Dreigroschenoper, ofwel de Driestuiversopera, die in 18 talen is vertaald en nog altijd actueel is.

 



Het protest en de satire die doorklonk in de teksten en de muziek van Brecht en Weill, die zo prachtig werd vertolkt door Lotte Lenya, was het opkomend nationaalsocialisme niet welgevallig, en werd na de machtsovername in 1933 zelfs verboden door het intolerante regime van Hitler en zijn vazallen. Lotte Lenya en Kurt Weill vluchten dan ook vrijwel direct naar Parijs, en in 1935 weken ze voor het naderend onheil zelfs uit naar de Verenigde Staten van Amerika.
Daar steeg haar artistieke loopbaan door de vele optredens in de loop der jaren tot grote hoogte. Ondanks een niet al te gelukkig prive leven, haar echtgenoot Kurt Weill, waarvan ze in 1933 gescheiden was maar in 1937 weer mee was getrouwd, overleed op 50 jarige leeftijd aan een hartaanval. En twee van de drie mannen die daarna een tijdje in haar leven kwamen, waren zware alcoholisten en bezorgden haar een hoop gedoe en ellende.

De biografie van Lotte Lenya is een interessant tijdsdocument over een periode van driekwart eeuw. De vooroorlogse periode in Berlijn intrigeerde me het meest. Ik zie wel parallellen met onze tijd, de huidige samenleving verruwd en verhard ook in toenemende mate, dat zie je, dat lees je en dat voel je. Wie heeft het hier nog over een multiculturele samenleving. We worden met z'n allen bewust of onbewust intoleranter. De teneur van de vaak simpele maar vrolijke gesprekken en moppen op verjaardagen en aan de bar, gaat vaak ten koste van de allochtonen en/of de anders geaarden en denkenden in de samenleving. En erger is, dat ook al in bepaalde politieke stromingen al te gemakkelijk gewezen wordt naar de ander als oorzaak en oplossing van welk probleem dan ook. Als we nou iets van de geschiedenis hebben kunnen leren, dan is het wel dat makkelijke oplossingen niet werken, dus eigenlijk niet bestaan!

De uitdrukking  naderend onheil in het verhaal, bezorgde me eerlijk gezegd even een moment van kippevel. Lotte Lenya en Kurt Weill waren alert, en hadden destijds de mazzel bijtijds te kunnen uitwijken naar de VS.