zondag, januari 28, 2007

Sixties!




Sinds een jaartje zing en drum ik bij de "Krasse Knarren" een vorig jaar opgericht zangkoortje bij de Harderwijkse jachthaven. De snare-trom die ik dan gebruik, klinkt gauw te overheersend bij ons kleine groepje ongeoefende zangers. In soortgelijke Ierse zanggroepjes wordt voor de ritme sectie vaak een lijsttrommel de z.g. Bodhran (uitgesproken als bauwron) gebruikt, die kennelijk niet gauw overheersend is, want je kan hem ook met de hand bespelen. Maar in de meeste muziekwinkels hier tref je zo'n ding niet aan, sommigen hebben er zelfs nog nooit van gehoord. Via het Internet kwam ik er achter, dat in Rotterdam een slagwerkwinkeltje was met betaalbare Bodhran's in haar assortiment. We moeten dus naar Rotterdam!

We hebben het kopen van de Bodhran gisteren in Rotterdam wel gecombineerd met een bezoek aan de tentoonstelling Sixties! in het Haagse gemeentemuseum.
Een tentoonstelling over hoofdzakelijk beeldende kunst van de jaren zestig uit de vorige eeuw. Als we aan de jaren zestig denken, dan zien we op zowel nationaal als internationaal niveau vaak alleen de politieke, economische en sociaal-culturele ontwikkelingen als dragers van de vernieuwing in die tijd. Hippies, de Provo beweging, rellen en de kraakbeweging, de Beatles en de seksuele revolutie. Maar ook in de wereld van de kunst heeft in die tijd een ware metamorfose plaats gevonden. De modernistische bewegingen uit het begin van de twintigste eeuw als o.a. het constructivisme, het dadaïsme en het kubisme ligt dan al weer een tijdje achter ons. En geholpen door de taboedoorbrekende barricade-sfeer krijgt een artistieke zoektocht in de Sixties zijn beslag. Begrippen als o.a. het Nieuwe Realisme en Minimal-Art worden uitgevonden. In de Sixties komt ook de fotografie, design, mode en de Polygoonjournaals met de bekende stem van Philip Bloemendal aan bod.

Er is veel te zien, het is een feest der herkenning. De jaren zestig worden gekenmerkt door een explosie van gebeurtenissen op elk gebied, en de eigen visuele herinneringen die we hebben uit de Sixties, maakt de betrokkenheid bij deze tentoonstelling extra groot.

Vijf uur, sluitingstijd, we zoeken de auto weer op en rijden naar Scheveningen. Na een wandeling over de boulevard, zitten we in de serre van het Kurhaus onder het genot van een borreltje een uurtje over zee uit te kijken. Eten doen we daarna in Sakura, een japans restaurant aan het Gevers Deynootplein, van zee uit gezien achter het Kurhaus. We krijgen een schortje voor, en met veel gevoel voor entertainment wordt vlak voor onze neus het eten van ons en onze tafelgenoten op een in de eettafel geïntegreerde hete plaat klaar gemaakt. Het is er gezellig druk en het eten smaakt voortreffelijk.

woensdag, januari 24, 2007

The Queen



Eindelijk lekker winterweer, eigenlijk moet ik werken, maar een frisse wandeling tussendoor moet kunnen. Dus liep ik gistermiddag rond drie uur met Joke lekker in het zonnetje te stappen. Het Harderbos in de polder nabij Harderwijk is prachtig, alhoewel het er nu, na die zware storm van vorige week donderdag, behoorlijk gehavend uitziet. Terug bij de auto besloten we er maar een avondje "uit" aan vast te knopen, een ad hoc besluit, komt vaker voor bij ons.
In de laatste Kunst-bijlage van de Volkskrant hadden we beiden goede dingen over de film "The Queen" gelezen, dus ons doel voor die avond stond vast. Onderweg naar Amsterdam vernamen we van het Tuschinski-theater dat de film al om half zeven zou draaien, van eten voor die tijd zou dus niets komen. Maar even later zaten we wel lekker te borrelen in de serre van "St. James Gate" een soort Ierse pub aan het Rembrandtplein.

"The Queen" speelt in de zomer van 1997, toen vlak nadat Tony Blair als premier van Groot-Brittannië was gekozen, prinses Diana bij een auto-ongeluk omkwam. Zij is in de film in archiefopnamen te zien, de overige personages worden gespeeld door acteurs die daarmee ieder voor de taak staan overbekende persoonlijkheden te vertolken en vorm te geven. Naast de koningin (Helen Mirren) en Blair (Michael Sheen) zijn er belangrijke rollen weggelegd voor prins Charles (Alex Jennings) de prins-gemaal Philip (James Cromwell) en Cherie, de vrouw van Blair (Helen McCroty)

Het contrast tussen de stijfheid van de oude adel en het populisme van een nieuw tijdperk is de rode draad in de film. De alom geliefde Diana was natuurlijk een exponent van een nieuw tijdperk. Terwijl de leden van de koninklijke familie zich verbazen over de emoties die de dood van Diana oproept, en zich niet realiseren dat een blijk van medeleven wordt verwacht, voelen Blair en zijn spindoctors de sfeer goed aan en weten als zodanig de koningin en de media op een passende manier te bespelen. Het is een mooie en ingetogen film, in het bijzonder door de acteerstijl van Helen Mirren als koningin.

Bijna tien jaar geleden alweer, ik weet nog precies waar ik was op die vroege zondagmorgen, toen ik om zeven uur op de radio over het dodelijk ongeluk hoorde. Mannetjes weekend, zeilen! We waren s'morgens om half zeven vertrokken uit de jachthaven van Vlieland, en voeren op de Waddenzee richting Harlingen. We hebben er toen even een uurtje bij stil gestaan, en dat was het, over tot de orde van de dag.
En als de week die er op volgde niet zo bol gestaan zou hebben van het nieuws over deze tragedie en de collectieve, haast surrealistisch te noemen rouwbetuigingen van het Britse volk, zou ik zeer waarschijnlijk niet meer geweten hebben waar ik destijds was.
Maar langzaam en zeker begon je in die week de emotie met het Britse volk te delen, waardoor het gek genoeg toch ook in mijn leven een ingrijpende en gedenkwaardige gebeurtenis is geworden.

Na afloop bij "La Traviata" een Italiaan in de Reguliersbreestraat nog een hapje gegeten en wat nagepraat over de film. Rond elf uur waren we weer thuis.

dinsdag, januari 16, 2007

Finland



TV op zondag 7 januari j.l. AVRO'S close-up over AKSELI GALLEN-KALLELA (1865-1931) Een expositie in het Groninger Museum. In een prachtig programma van een uur lang, wordt het leven van één van de grootste en beroemste Finse schilders van de negentiende eeuw belicht. Al kijkend gingen mijn gedachten terug naar een prachtige excursie in juni 1970, 10 dagen lang Finse architectuur, industriële vormgeving en vele andere vormen van kunst. Een onvergetelijke reis, het kwam me weer helder voor de geest, de plaatsen Helsinki, Turku, Tampere, Jyväskylä en Lahti met daar tussen al die prachtige meren en berkenbossen, die we vanaf een boot of laag vliegend vanuit de lucht beleefden bij het mooiste weer van de wereld. Wat een sfeer! Een goede reden om het afgelopen weekend een bezoek te brengen aan het Groninger Museum.

Alle belangrijke thema's uit het werk van Akseli Gallen-Kallela zijn in de tentoonstelling in het Groninger Museum opgenomen. Werk uit de periode van zijn opleiding in Helsinki en Parijs, Finse portretten en landschappen, symbolen en grafiek. Akseli Gallen-Kallela heeft met zijn schilderijen een belangrijke bijdrage geleverd aan het vormgeven van de Finse identiteit. Veel van zijn schilderijen zijn ook geïnspireerd op het Finse nationale epos de 'Kalevala' genaamd.

De Kalevala is een werk dat is samengesteld door de folkorist en arts Elias Lönnrot op basis van mondeling overgeleverde volkspoëzie. De eerste versie dateert uit 1835, de uiteindelijke uit 1849. Dank zij vertalingen in ruim 50 talen, is de Kalevala ook buiten Finland bekend geworden. Het doel van Lönnrot was aan te tonen dat uit de boezem van een kleine natie evengoed een oeroud, voorchristelijk epos kon voortkomen als de Odyssee en de Ilias van de oude Grieken of het Nibelungenlied van de Germanen. En als zodanig is het epos van groot belang geweest bij het vormen van de Finse nationale identiteit.
En het had natuurlijk ook veel invloed op tal van Finse kunstenaars. In de schilderkunst speelde Akseli Gallen-Kallela hierin dus een belangrijke rol, in de literatuur liet een dichter als Eino Leino zich stilistisch door het epos beïnvloeden, maar ook schrijvers buiten het Finse taalgebied zoals o.a. de Brit Tolkien lieten zich door het epos inspireren, en in de muziek was Jean Sibelius (1865-1957) hierin verreweg de invloedrijkste vertolker.

Tijdens eerder genoemde reis bezocht ik in Helsinki de in 1969 gebouwde Temppeliaukio-kerk, ook wel Rotskerk genoemd, ontworpen door de architecten Timo en Tuomo Suomalainen. De kerk is gebouwd door in een rotsheuvel met explosieven een gat te blazen, waarna de opening aan de bovenkant werd afgedekt met een koepel van glas en koper. De wanden van de kerk bestaan uit onafgewerkte rotsen. Vanwege een perfecte akoestiek worden er in de kerk ook veel concerten gegeven.
In deze ruimte heb ik de uitvoering van het symfonisch gedicht "Finlandia" (1900) van Sebelius bijgewoond, een patriottisch stuk, gericht tegen de intrekking van de Finse autonomie door Rusland. Ontroering, thuis heb ik de lp grijs gedraaid.



Finland, het land van de Kalevala, het is in alles, het is magie en verantwoordelijk voor de beelden die Finland tot op de dag van heden bij de bezoekers van het land oproept. Het trekt enorm, als ik wat meer tijd krijg, denk ik dat ik er maar eens een keer met mijn zeilbootje naar toe ga.

woensdag, januari 10, 2007

Prediker & Hooglied



Gisteravond, met Joke, Herma en Roel in theater Orpheus in Apeldoorn. Het duo Erik van Muiswinkel & Diederik van Vleuten met hun nieuwe programma Prediker & Hooglied. De oudtestamentische titel van het programma is volgens de heren louter om poëtische reden gekozen. Je kan en mag bij deze titel van alles bedenken, iedereen heeft zijn eigen interpretatie.

Hoe dan ook, ik heb me rot gelachen om die twee. Twee vrienden van middelbare leeftijd ontmoeten elkaar op een zonnige ochtend in een stadspark nabij een muziektent. De ene (Diederik) heeft nog op zijn leeftijd de zorg voor een baby van een paar maanden en loopt nog achter een kinderwagen, de andere (Erik) is dat stadium lang geleden reeds gepasseerd, en heeft een puberende zoon van 16 jaar. Alleen om deze feiten klagen beide heren al steen en been. Verder wordt er veel gediscuseerd over kleine en grote gebeurtenissen die de mensheid bezig houd.

De rode draad in het programma wordt gevormd door de uitnodiging voor een optreden in Australië voor een Nederlandse enclave aldaar. Er wordt ze gevraagd om in een optreden van een uur van alles over Nederland te vertellen, en er moet natuurlijk welom gelachen kunnen worden. Ze stellen zich zelf dan de vraag, of ze op de uitnodiging zullen ingaan, en zo ja, wat zou je dan in godsnaam aan al die knauwende Hollandse Australiërs willen laten zien of horen. Alvorens te beslissen spelen de heren van allerlei komische scènes en imitaties. Maar ook worden er op het scherp van de snede intelligente twistgesprekken gehouden en vlammende tirades tegen de tijdgeest.En er worden zo af en toe ook nog wat katten uitgedeeld aan collega's in het cabaretwereldje.

Bijzonder hilarisch vond ik Van Muiswinkel toen hij een spastische cabaretfan speelde, maar ook Van Vleutens parodie op een Hollandse Australiër met zijn knauwende accent vond ik prachtig.
Maar het is niet allemaal alleen maar lachen, want als Van Muiswinkel de moord op Theo van Gogh gedetailleerd navertelt, is het in de zaal muisstil, en je krijgt helemaal de koude rillingen als Van Vleuten zingt over Theo van Gogh, het blanke vel papier, waarop je kan schrijven wat je wilt.

Het gaat te ver om hier alle scenes te beschrijven, maar ik heb genoten van dit duo.
Aan het slot besluiten ze om maar niet naar Australië te gaan, ze hebben daar niets te zoeken. Het was een avondje cabaret zonder pauze, het begon om acht uur en om half tien was het afgelopen. Dat er geen pauze was vond ik wel prettig, maar dat het zo vroeg was afgelopen vond ik jammer. En aan de reacties te horen om mij heen, was ik niet de enige, het feest met die twee heren had wel iets langer mogen duren.

zaterdag, januari 06, 2007

Scheepvaartmuseum



Donderdag 4 januari j.l. zijn we in Amsterdam met Thijs en Mink naar het scheepvaartmuseum geweest, het voormalig 's Lands Zeemagazijn aan het Kattenburgerplein dat in 1656 is gebouwd.

In de periode 1972-1981 is het gebouw gerestaureerd en ingericht als het Nederlands Scheepvaartmuseum. Bij die restauratie ben ik ook nog een tijdje betrokken geweest. Ik werkte destijds bij het Amsterdamse architectenbureau dat de ontwerpen had gemaakt en de directie voerde tijdens de uitvoeringsfase.
Maandag 8 januari a.s. gaat het museum voor ca. 2,5 jaar dicht, en wordt het weer grondig verbouwd, gerenoveerd en aangepast aan de eisen des tijds. Het museum moet ook het toenemende aantal bezoekers per jaar beter kunnen verwerken, daartoe zal o.a. de grote open binnenplaats worden overkapt. Ik ben benieuwd wat het allemaal gaat worden.

Op 24 maart a.s. wordt de 400ste geboortedag herdacht van Michiel Adriaenszoon De Ruyter. We leven nu dus in het "De Ruyterjaar" en in verband hiermee zijn er het hele jaar door overal in het land festiviteiten op maritiem gebied. (p.s. Ik denk dat net als vorig jaar, toen we in het z.g. "Rembrandtjaar" leefden, ook dit jaar de commercie er wel weer zijn onvermijdelijke voordeel mee zal doen.)
Om te beginnen hebben ze nog net voor de langdurige sluiting van het scheepvaartmuseum, een uitgebreide tentoonstelling over deze maritieme vechtersbaas ingericht. En die hebben we gezien, middels een tour met koptelefoon op door diverse zalen kregen we tekst en uitleg. In het museum hangen de prachtigste schilderijen, zeegezichten met schepen voor anker, of met schepen in gevecht met elkaar. Ook zijn er veel scheepsmodellen te zien, nagebouwd op schaal.

Voor het museum ligt sinds 1991 een replica van het VOC schip "Amsterdam". De "Amsterdam" blijft tijdens de verbouwingswerkzaamheden wel toegankelijk voor het publiek, hij zal alleen wel worden versleept naar NEMO, een eindje verder op dus. Daar zal het schip vanaf 17 februari a.s. weer te bezichtigen zijn.
Maar deze keer hebben we de replica nog op de oude plek bezocht. De originele "Amsterdam" is in 1749 op de Engelse zuidkust gestrand, nadat in een vliegende storm op de Noordzee het roer was afgebroken. Als je nu op zo'n schip loopt, en je bekijkt in het achteronderschip de enorme roerconstructie, dan probeer je je voor de geest te halen hoe het geweest moet zijn, het spreekt wel tot de verbeelding. De jongens vonden het ook prachtig allemaal.

woensdag, januari 03, 2007

Kunst

Al sinds de jaren tachtig hangt bovenstaand schilderij bij ons aan de muur. Het hangt al een tijdje beneden in een werkkamer, en roept regelmatig tegenstrijdige reacties op bij die en gene. Het is een olieverf op linnen met een afmeting van 85 x 100cm getiteld "Üit een torenflat" en aan de achterzijde (in verso, zoals dat zo mooi heet) gesigneerd door de schilder A. Addicks (1933-1995) Het schilderij, dat in de beginjaren zeventig van de vorige eeuw is gemaakt, heeft mij tot op de dag van heden geboeid. Maar waarom eigenlijk? Mijn kinderen vinden het een alles behalve boeiend schilderij. Over kunst en de beoordeling van kunst in termen van mooi of lelijk, zijn de meningen natuurlijk altijd verdeeld. Het is subjectieviteit per definitie. Het is om die reden daarom een boeiende bezigheid om te proberen meer over het kunstwerk te weten te komen. Over de kunstenaar, het tijdperk, de bron van inspiratie, de stroming etc. De kunst van de 20e eeuw, wordt qua stroming zal ik maar zeggen, beheerst door vele '-ismen' zoals Impressionisme (Monet, Renoir, Gauguin, van Gogh, alhoewel de laatste ook als expressionist of voorloper daarvan wordt gezien) Expressionisme (Kandinsky) Kubisme (Picasso, Braque) Futurisme (Severini) Dadaïsme, Surrealisme, Abstract Materialisme (de Stijlgroep genoemd b.v. Mondriaan, Van der Leck) en dan ook nog de Nieuwe Zakelijkheid (Willink, Koch, Ket) Nou zijn dit allemaal grote namen, maar ze waren natuurlijk voor de minder bekende kunstenaars wel een voorbeeld. "Uit een torenflat" is een vriendelijk dorpje van bovenaf gezien. Het is geschilderd in sobere aardkleuren (aardkleuren worden veel gebruikt voor schilderijen die de natuur als onderwerp hebben) in een stijl die volgens mij een mengeling is van impressionisme en expressionisme. Abstract is het niet, al zal je dat in de eerste oogopslag ook kunnen zeggen, maar Abstract is niet anders dan rechte lijnen, rechthoeken en vierkanten, ontdaan van alle natuur en dat is dit zeker niet. Daarom als je beter kijkt zie je ook perspectief in het schilderij. Het is een lief tafereel, het is daarom een meer impressionistisch geschilderd doek dan expressionistisch. De straatjes met huisjes en boompjes, het pleintje en de smalle strook wolkenlucht bovenin het schilderij, prachtig! Veel ben ik van de Amsterdamse schilder nog niet te weten gekomen. Op internet heb ik nog wel een paar schilderijen van dezelfde schilder ontdekt, thematisch gebaseerd op dezelfde uitgangspunten, ze zijn getiteld "Achtertuintjes Oud-Witburg" en "Omgeving Nieuwkoop ii"